TARIM VE ORMAN ŞÛRASI EKSENİNDE TARIMDA STRATEJİK DÖNÜŞÜM
(07.08.2025 . 09:55:29) (Okuma: 103)
Önümüzdeki dönemde Türkiye tarımına yön verecek politika ve tedbirlerin ortaya konulduğu, “Türkiye
Yüzyılı Bereketin Yüzyılı” temasıyla gerçekleştirilen 4. Tarım ve Orman Şûrası’nın sonuç bildirgesi kamuoyu ile paylaşıldı. Tarım Şurasında; 16 ayrı çalışma grubu tarafından sürdürülebilirlikten bitkisel
üretimde verimliliğe, sulamadan hayvan sağlığına, tarımsal desteklerden gıda güvenliğine, balıkçılık ve su ürünlerinden tarımda teknolojik dönüşüme kadar geniş bir çerçevede kısa, orta ve uzun vadeli 373
hedef ve 2.977 strateji geliştirildi, 86 politika kararı sonuç bildirgesinde ortaya konuldu.
Türkiye gibi coğrafi çeşitliliğe ve güçlü üretim potansiyeline sahip bir ülkede, Tarım politikalarında sürdürülebilirlik, şeffaflık ve katılımcılık ilkeleri doğrultusunda bu şûraların, yalnızca belge olarak değil, fiilî politika uygulamalarına yansıyacak şekilde hayata geçirilmesi, ülkemizin tarımdaki geleceği açısından büyük önem taşımaktadır. Bu amaçla gerçekleştirilen Tarım ve Orman Şûraları, tarım sektörünün tüm paydaşlarını bir araya getirerek ortak akılla politika geliştirme çabasının en somut örneklerinden…
Geçmişten Günümüze Tarım Şûralarının Yolculuğu
Cumhuriyetin ilk yıllarında düzenlenen kurultaylar ve tarım toplantıları, tarım politikalarının temellerini atmış olsa da, bugünkü anlamda ilk resmî Tarım ve Orman Şûrası 1997 yılında gerçekleştirilmiştir. Bu tarihten itibaren düzenlenen şûralar, tarım sektörünün karşı karşıya olduğu yapısal sorunları ele almak, yeni yol haritaları belirlemek ve politikalar geliştirmek amacıyla toplanıyor. İkinci şûra 2004 yılında, Avrupa Birliği ile uyum sürecinde tarım sektörünün yeniden yapılanmasını, sürdürülebilir kalkınma hedeflerini ve kırsal kalkınma politikalarını gündeme almıştır. Bu dönemde tarım destekleme politikaları ve mevzuat uyumu ön plana çıkmıştır.
3. Şûra İle Yeniden Yapılanma Süreci
Aradan geçen 15 yılın ardından, 2019 yılında düzenlenen 3. Tarım ve Orman Şûrası, yeni kurumsal yapılanma çerçevesinde hem tarım hem de orman alanlarını kapsayan bütüncül bir yaklaşımla gerçekleştirilmiş ve Türkiye tarım tarihinin en geniş katılımlı şûrası olarak kayıtlara geçmiştir. Şûra kapsamında 47 başlık altında politika önerileri oluşturulmuş; dijital tarım, iklim değişikliği, gıda güvenliği gibi güncel ve stratejik konular da ele alınmıştır.
Stratejiden Eyleme: 4. Şûra İle Tarımda Yeni Dönem
Son olarak, 2025 yılında gerçekleştirilen 4. Tarım ve Orman Şûrası, “Türkiye Yüzyılı, Bereketin Yüzyılı” vizyonu doğrultusunda planlanmış ve tarımın yanı sıra orman, su, gıda sistemleri ile kırsal kalkınma gibi alanları da kapsayan kapsamlı bir içerikle düzenlenmiştir. Bu şûra, yalnızca politika üretimiyle sınırlı kalmamış; üretilen politikaların izlenmesi ve uygulanmasına yönelik somut mekanizmaları da içermesi bakımından önceki şûralardan ayrışmıştır.
Katılımcı profiliyle de dikkat çeken 4. Şûra, geniş ve kapsayıcı bir istişare süreciyle hazırlandı. 87 üniversiteden akademisyenler, 234 sivil toplum kuruluşu, oda ve birlik temsilcileri, özel sektör aktörleri
ile kamu kurumlarından uzmanlar olmak üzere çok sayıda paydaş sürece katkı sundu. Çalışma grupları
tarafından toplamda 148 çevrim içi toplantı düzenlendi. Bu yoğun katılım, şûranın ortak akılla şekillenen
ve sahaya dayalı güçlü bir politika zemini oluşturmasını sağladı.
3. Ve 4. Tarım ve Orman Şûralarının Karşılaştırmalı Analizi
Politik Önceliklerdeki Dönüşüm
3. Şûra daha çok genel tarım reformlarına odaklanmış, gıda güvenliği, üretim planlaması ve kırsal kalkınma gibi geniş hedefler belirlemişti. 47 hedef ve 324 strateji önerildi.
4. Şûra ise, bu çerçeveyi pratiğe döken, saha verilerini dikkate alan somut ve izlenebilir politika kararları aldı. Toplam 373 hedef ve 2.977 strateji geliştirildi, 86 politika kararı sonuç bildirgesinde yer aldı.
Üretim Planlaması: Söylemden Uygulamaya
3. Şûra’da üretim planlaması daha kavramsal olarak tartışılırken, 4. Şûra’da tarımsal arz-talep dengesi, veri temelli planlama ve bölgesel modeller gibi uygulamaya yönelik öneriler öne çıktı. Dijital tarım platformları ve çiftçi envanterlerinin güncellenmesi önemli araçlar olarak vurgulandı.
Tarımsal Destek Politikaları
Her iki şûrada destek politikalarının etkinleştirilmesi gündemdeydi. 3. Şûra’da sistemin genel yapısı
eleştirilip yeniden düzenlenmesi talep edilirken, 4. Şûra’da desteklerin bölgesel ve ürün bazlı olması,
performans esaslı modellerin kurulması önerildi. Ayrıca genç çiftçiler, kadın girişimciler ve kooperatiflere özel destekler planlandı.
Gıda Güvencesi ve İklim Krizi
3. Şûra’da gıda güvenliği daha çok arzın devamlılığı ve ithalata bağımlılığın azaltılması üzerineydi. 4.
Şûra ise bu konuyu iklim değişikliği, kuraklık yönetimi ve tarımsal sigorta gibi çevresel risklerle entegre
etti. Gıda politikalarının çevre kriziyle bağlantılı düşünülmesi gerektiği vurgulandı.
Yeni Bir Politika Dili
3. Tarım ve Orman Şûrası, uzun bir aradan sonra toplanmasıyla dikkat çekmiş ve kapsamlı bir strateji belgesi niteliği taşımıştı. Ancak üretim planlaması, çiftçi kayıtlarının güncellenmesi, destek sistemlerinin sadeleştirilmesi, sözleşmeli üretim modeli ve tarımsal AR-GE gibi kritik başlıklar, hayata geçirilemediği için şûra daha çok bir “niyet belgesi” olarak kaldı.
Buna karşılık, geçtiğimiz aylarda düzenlenen 4. Şûra, daha uygulamaya dönük ve hesap verebilir bir yapı sundu. Önceki şûrada dile getirilen ancak somut adımlara dönüşemeyen konular bu kez hedef ve strateji setleriyle netleştirildi. Katılımcı yapısı, dijital araçların kullanımı ve izleme mekanizmalarıyla, politika geliştirmede daha bütüncül bir süreci temsil etti.
Örneğin:
Üretim planlaması konusunda dijital altyapılı, arz-talep dengesine dayalı modeller geliştirildi.
Tarımsal destekler, performansa ve bölgesel önceliklere göre yeniden yapılandırılmak üzere formüle edildi.
İklim krizi ve su yönetimi, 4. Şûra’da ilk kez politika merkezine alındı.
Genç ve kadın çiftçiler, özel destek programları ve yeni girişim modelleriyle öne çıkarıldı.
Tarımda dijitalleşme, veri temelli karar alma mekanizmaları ile bütünleştirildi.
Sonuç olarak, Türkiye’de tarım politikalarının şekillenmesinde şûralar önemli birer istişare ve yön belirleme mekanizması olarak görev yapmaktadır. Ancak geçmiş tecrübeler, yalnızca sorun tespiti ve genel temennilerle sınırlı kalan şûraların sahadaki etkisinin sınırlı olduğunu göstermiştir.
Bu nedenle bundan sonraki süreçte, bu kararların takibi, izlenmesi ve hesap verilebilirliğinin sağlanması, şûranın başarısının gerçek ölçütü olacaktır. Dolayısıyla 4. Şûra, sadece tarım politikalarının değil; aynı zamanda yönetişim anlayışının da dönüşümüne işaret eden bir süreci temsil etmektedir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan “Organize Tarım Bölgelerini Yaygınlaştıracak ve Lojistik Merkezler ile Entegrasyonunu Sağlayacağız”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 4. Türkiye Tarım ve Orman Şûrası’nda yaptığı konuşmada tarım sektörüne ilişkin önemli mesajlar verdi. Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi’nde gerçekleşen kapanış töreninde Erdoğan, tarımın ülkemiz için stratejik önemini vurgulayarak, organize tarım bölgelerinin yaygınlaştırılacağını ve bu bölgelerin lojistik merkezlerle entegrasyonunun sağlanacağını açıkladı.
Tarımda Kümelenme Modeli ve Yeni Destekleme Sistemleri
Cumhurbaşkanı Erdoğan, tarımsal sanayide ürün bazlı kümelenme modeline geçileceğini belirterek,
bu sayede üretim verimliliğinin ve sektör içi iş birliğinin artırılacağını ifade etti. Ayrıca, stratejik ürünlerin hangi bölgede ne miktarda üretileceğinin planlandığı yeni üretim planlaması çerçevesinde çiftçilere şeffaf destekleme modeli sunulduğunu ve çiftçilerin ekim planlarını buna göre şekillendirdiklerini söyledi.
Su, Orman ve İklim Kriziyle Mücadelede İleri Teknoloji ve Yatırımlar
Erdoğan, tarım politikalarının merkezinde suyun olduğunu belirterek, 3,35 trilyon TL’lik su yatırımı
yapıldığını vurguladı. Sulama randımanını 2030’a kadar yüzde 52’den yüzde 60’a çıkarmayı hedeflediklerini söyledi. Ayrıca, orman varlığının artırılması için bugüne kadar 7,5 milyardan fazla fidan
dikildiği, Avrupa’da en çok ağaçlandırma yapan ülke konumunda olduğumuz belirtildi. İklim krizine karşı yangın riskini belirleme ve erken uyarı sistemlerinin kurulacağı, dijital kuraklık izleme sistemlerinin geliştirileceği ve tarım sigortasında yapay zekâ ve uydu teknolojilerinin yaygınlaştırılacağı
müjdelendi.
Gelecek Vizyonu: Tarımsal Diploması ve Teknoloji Odaklı Yeni Yatırımlar
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin tarımsal diplomaside bölgesel ve uluslararası platformlar kuracağını, yeni tarım teknolojileri geliştirme bölgeleri ve AR-GE merkezleri inşa edeceğini açıkladı. Dijital tarım ve yapay zekâ destekli araştırmaların önemine dikkat çekti.
Sebahattin Özkurt