Page 10 - borsaaktuel-72-web

10 EKONOMİYE BAKIŞ

KÜRESEL GIDA ARZ GÜVENLİĞİ

VE SAVAŞ TEHDİTLERİ

Dünya nüfusunun yüzde 65’i gıda arz güvensizliği ile karşı

karşıya iken, küresel ve bölgesel jeopolitik çatışma ve
savaşlar derinleşmeye devam ederken, küresel tarım ve

gıda arz güvenliğine yönelik olarak dalgalanan endişeler de
küresel tarım fiyatlarında da kıpırdanmaya sebep olmakta.

PROF. DR.
KEREM ALKİN 2020’den bu yana küresel jeopolitik ve jeoekonomik en büyük aylık artışı kaydetti. 2024 yılı ocak ayından
çatışmaların yüzde 40 artmış olması ve dünyanın farklı bu yana hareketlenen ve ilkbahar ortasından itibaren
coğrafyalarında uzayan savaşları sonlandırmak konu- yatay seyre yakın bir şekilde yükselişini sürdüren FAO
sunda Birleşmiş Milletler’in (BM) giderek daha derin Endeksi, eylül ayındaki sert yükselişiyle, hem 2023 yı-
bir işlevsizlik krizine sürükleniyor olmaları, barış, ada- lının eylül ayındaki fiyat düzeyinin üzerine çıktı, hem
let, gıda ve enerji arz güvenliğine yönelik çaba içinde de 2021 yılı temmuz ayındaki fiyat düzeyini bir kez
olan tüm uluslararası teşkilatları telaşlandırıyor. Bu daha test etti.
nedenle, bilhassa son iki yıldır dünyanın önde gelen Nitekim, ister tahıl, ister bitkisel yağlar, ister süt ve süt
tarım ve gıda fuarlarına yeniden yoğun katılım gerçek- ürünleri, ister et ürünleri, ister şeker, FAO’nun küresel
leştiğini; önde gelen ülkelerin tarım ve gıda arz güven- gıda fiyat endeksine dahil tüm emtiaların fiyat teklifle-
liği adına daha yoğun işbirliği arayışı içerisinde olduk- ri güçlendi ve artışlar et fiyat endeksi için yüzde 0,4’ten
larını gözlemliyoruz. Bu nedenle, son iki yıldır başta şeker için yüzde 10,4’e kadar değişti. Tarihsel seviye-
İstanbul Ticaret Borsamız olmak üzere, yerli ve milli lerle karşılaştırıldığında, Eylül ayındaki FFPI bir yıl
üreticilerimiz ve ihracatçılarımızı temsil eden kuruluş- önceki karşılık gelen değerinden yüzde 2,1 daha yük-
larımızın liderliğinde dünyanın önde gelen fuarlarına
“Üçüncü bir yoğun katılımımız ve ülkemizin stantlarına yoğun ilgi sek bir seviyeye çıktı. Bununla birlikte, ‘Kovid-19’un
üzerine gelen Rusya-Ukrayna Savaşı ile, Mart 2022’de
dünya savaşına dikkat çekiyor. ulaştığı tarihi düzey olan 160,3 puanlık zirvesi dikkate
yönelik Türkiye’nin üretim ve ihracat becerileri, yerli ve milli alındığında, FAO küresel gıda fiyat endeksi eylül ayın-
tehditlerin yoğun tarım-gıda üretim teknolojileri, sulama teknolojileri, daki hareketlenmesine rağmen, Mart 2022’deki tarihi
paketleme teknolojileri alanındaki yeni nesil adımları
seviyenin yüzde 22,4 altında. Umarız, bu tarihi sevi-
konuşulması, uluslararası tarım ve gıda sektörlerindeki önde gelen yeleri de bir kez daha görmez. Çünkü, böyle bir du-
Hindistan, Çin, ülkelerin yoğun ilgisine mahzar oluyor. Küresel gergin- rum, zaten dünya nüfusunun yüzde 65’i küresel gıda
lik ve çatışmaların tam ortasında, BM Tarım ve Gıda arz güvensizliği riskiyle karşıya iken, bu oranın artması
Endonezya ve Teşkilatı’nın (FAO) son verileri, dünya nüfusunun tehdidi anlamına gelecek. Esasen bu riskin ve üçüncü

Brezilya gibi yüzde 65’inin halen tarım ve gıda arzında ‘güvensiz’ bir dünya savaşına yönelik tehditlerin bu ölçüde yoğun
bir durumda olduklarına işaret etmekte. Bu nedenle, konuşulması dahi, Hindistan, Çin, Endonezya ve Bre-
büyük nüfusu İSTİB Yönetim Kurulu Başkanımız Ali Kopuz ve Mec- zilya gibi büyük nüfusu olan ülkeleri daha fazla tarım
olan ülkeleri lis Başkanımız Bülent Kasap’ın yer aldığı heyetimiz ve gıda ürünü stoklamaya, kendi ürettikleri tarım ve
Paris Büyükelçiliği ve OECD Daimi Temsilciliği’ne gıda ürünlerine ihracat kısıtlaması veya yasağı getirme-
daha fazla tarım yaptıkları ziyaretin yanı sıra, gıda alanında uluslararası ye zorluyor ki, bu durum da küresel fiyatlar üzerinde
ve gıda ürünü ölçekte büyük anlaşmalara merkez olan ve tüm dünya fazladan bir baskı oluşturmakta.
ülkeleri için önemle beklenen ihracat platformu olan
stoklamaya, SIAL Fuarı’na da güçlü bir katılım gerçekleştirdiler. ARZ ŞOKLARI VE KÜRESEL ENFLASYON
kendi ürettikleri KÜRESEL GIDA FİYATLARINDA KIPIRDANMA SÜRÜYOR Son dönemde, gerek Uluslararası Para Fonu (IMF),
tarım ve gıda Dünya nüfusunun yüzde 65’i gıda arz güvensizli- gerek Dünya Bankası (WB), gerekse de Ekonomik İş-
birliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) nezdinde hazır-
ürünlerine ği ile karşı karşıya iken, küresel ve bölgesel jeopoli- lanan küresel ekonomik görünüm raporlarında ve/veya
ihracat tik çatışma ve savaşlar derinleşmeye devam ederken, uzman raporlarında, küresel enflasyonun seyrine dair
küresel tarım ve gıda arz güvenliğine yönelik olarak iki temel başlık öne çıkıyor. İlki, küresel arz şoklarının
kısıtlaması veya dalgalanan endişeler de küresel tarım fiyatlarında da devam edeceği gerçeği. Bu nedenle, önde gelen ekono-
yasağı getirmeye kıpırdanmaya sebep olmakta. FAO Gıda Fiyat Endek- milerin ekonomi yönetimlerinin üretim maliyetlerinin
yönetimi konusunda daha tedbirli olmaları öneriliyor.
si (FFPI), Eylül 2024’te Ağustos’a göre yüzde 3 daha
zorluyor.” artarak 124,4 puana ulaştı ve Mart 2022’den bu yana İkincisi ise, küresel virüs salgınından bu yana hizmet-