Page 16 - borsaaktuel-67-Toplu

16 EKONOMİYE BAKIŞ

KÜRESEL GIDA FİYATLARI 2021 BAŞINA DÖNDÜ

Küresel virüs salgını ve Rusya-Ukrayna Savaşı, son 4 yılda

küresel işsizlik, küresel mülteci sorunu gibi zorlu alanlarda

rakamların katlanmasına sebep olduğu gibi, son 3 yılda artan
enflasyon baskısı, küresel yoksulluğu ne yazık ki derinleştirdi.

PROF. DR. 2000’li yılların başlarında dünya ekonomisiyle ilgi- puan ile 99,4 puan arasındaydı. 2020 şubat ayında
KEREM ALKİN li en temel beklenti, içinde bulunduğumuz yüzyılın küresel virüs salgını başlayıp, tüm ülkeler hızla kısıt-
küresel yoksulluk, buna bağlı olarak açlık, temiz su lama ve ardından karantina kararları almaya başla-
kaynaklarına erişim ve ortalama yaşam standartları yınca, küresel tarım-gıda fiyatları endeksi 2020 yılı
açısından daha bir iyi bir yüzyıl olacağı yönündeydi. mayıs ayında 91,1 puana kadar geriledi. Ardından,
2008 küresel finans krizinin etkilerine rağmen, ‘sür- bir tarafta yeniden hareketlenen talep, diğer tarafta
dürülebilir kalkınma’ya yönelik bu yöndeki ümitler karantina nedeniyle ülkelerin birbirine tarım-gıda
zayıflamadı. Ancak, iki ‘siyah kuğu’, küresel virüs ürünü tedarik etmekte zorlanmasıyla, Rusya-Ukray-
salgını ve Rusya-Ukrayna Savaşı, son 4 yılda küresel na Savaşı’nın olmadığı 2022 yılı ocak ayına kadar,
işsizlik, küresel mülteci sorunu gibi zorlu alanlarda küresel gıda fiyatları endeksi 91,1 puandan, 140 pu-
rakamların katlanmasına sebep olduğu gibi, son 3 anın hemen altında, 2011 yılı ocak-mart dönemin-
yılda artan enflasyon baskısı, küresel yoksulluğu ne deki seviyelerini yeniden test etti. Ancak, savaş 2022
yazık ki derinleştirdi. Küresel enflasyon sarmalı en şubat ayı sonunda patlak vermesine rağmen, şubat
temel alanda kendisini hissettirdi. Küresel tarım-gıda ayında 140 puanı geçti ve mart-haziran döneminde
arz güvenliği riskine bağlı olarak gıda fiyatlarında ve 155-160 seviyesi ile, son 23 yılın rekor seviyelerini
küresel enerji arz güvenliğe bağlı olarak enerji türev- test etti.
lerinin (petrol, doğalgaz) fiyatlarındaki aşırı oynaklık
ve dalgalanma, maliyet enflasyonu ve sonrasında ta- KARADENİZ TAHIL KORİDORU 1 YILDA KÜRESEL
lep enflasyonu baskısını arttırdı. FİYATLARI 32 PUAN GERİLETTİ
Rusya-Ukrayna Savaşı, iki ülkenin sadece kritik
önemdeki tarım ve gıda ürünlerinde değil, aynı za- Bu durum, aynı şekilde fırlayan küresel petrol ve do-
manda tarımsal üretim için elzem olan gübre üre- ğalgaz fiyatları ile birlikte, dünya ekonomisine üretici
timinde de çok önemli tedarikçi ülkeler olduğunu ve ardından tüketici enflasyonu olarak döndü. Dün-
bir kez daha gözler önüne serdi. Türkiye’nin Bir- ya ekonomisinin önde gelen ekonomilerinin tümü
leşmiş Milletler’le birlikte, savaşın tüm zorluklarına 2022 yılını ve 2023 yılının ilk yarısını küresel enerji
rağmen, bir yıl ayakta tutmayı başardığı Karadeniz ve gıda fiyatlarından kaynaklanan enflasyon şokunu
Tahıl Koridoru inisiyatifi ise, 2022’nin ortalarında tartışarak, hükümetler ise hane halkının geniş bir
“Karadeniz tarihi düzeyde yükseliş göstermiş olan tarım ve gıda kesimini sıçrayan enerji ve gıda fiyatlarına karşı ko-
Tahıl Koridoru fiyatlarında bir yıl içerisinde etkili bir ‘normalleşme’ ruyacak tedbirleri gecikmeksizin alarak geçirdi. Bu
dönemde, önde gelen ülkelerde halka enerji ve gıda
sayesinde sürecinin yaşanmasına da imkan sağladı. 2023 yılı bu maliyetleri için kamu destekleri verildi.
anlamda, küresel tedarik zincirindeki zorluklara rağ-
Temmuz 2022 men, dünya ekonomisinde tarım ve gıda fiyatlarının İşte, bu noktada, bilhassa Türkiye-BM inisiyatifi ile
ile Haziran yeniden 2021 yılı ilkbahar başı seviyelerine döndüğü devreye giren Karadeniz Tahıl Koridoru İnisiyatifi,
bir yıl oldu. 2022 yılının mart-haziran döneminde,
2023 sonu arası 155-160 puan düzeyinde tarihi bir sıçrama göster- bir yıllık bir zaman diliminde küresel tarım-gıda
fiyatlarının normalleşmesinde ciddi manada etkili
dönemde, FAO miş olan BM Tarım ve Gıda Teşkilatı (FAO) fiyat en- oldu. Öyle ki, söz konusu inisiyatifinin devrede ol-

küresel gıda deksinin artışın anlamlaştırmak için, 2000 ile 2023 duğu temmuz 2022 ile haziran 2023 sonu arası dö-
arası bundan önceki iki tepe noktanın 2008 Haziran
nemde, FAO küresel gıda endeksi 154,7 puandan
endeksi 154,7 ayındaki 132,5 puan ile, 2011 Şubat ayındaki 137,2 122,7 puana keskin bir düşüş gösterdi. Karadeniz
puandan 122,7 puan olduğunu dikkate alalım. Tahıl Koridoru İnisiyatifi görevini ‘şimdilik’ tamam-
puana keskin bir ‘Kovid-19’ küresel virüs salgını öncesinde, 2014- lamış olsa da, sağladığı rahatlama ile, 2023 sonunda
2016 dönemi küresel tarım-gıda fiyatları 100 kabul küresel gıda fiyatlarını 2021 yılı mart ve 2012 yılı
düşüş gösterdi.” edilir ise, 2019 kasım-2020 şubat arası fiyatlar 102,1 mayıs ayı seviyesi olan 120 puanın altına, 118,5