Page 17 - borsaaktuel-67-Toplu

OCAK-ŞUBAT 17

puan seviyesine getirmiş durumda. karşı karşıya kalan insan sayısının 2022 sonunda 735
FAO Gıda Fiyat Endeksi’nin 2023 yılını 118,5 puan milyonu geçtiği uyarısında bulunuyor. BM verileri,
olarak tamamlamasında şeker, bitkisel yağlar ve et fi- 2 ‘siyah kuğu’nun etkisi ile, açlık tehlikesine maruz
yat endekslerindeki düşüşlerin süt ürünleri ve hubu- nüfusun 2019’a kıyasla yüzde 20 arttığını; Afrika’nın
bat fiyatlarındaki artışları fazlasıyla dengelemesinin da en kötü etkilenen bölge olduğu gösteriyor.
etkisi göz ardı edilmemeli. Geçtiğimiz yıl başında Son 4 yılda, dünya genelinde süt ve yumurta gibi
göreceli olarak yüksek olan fiyat endeksinin yılı 118, temel gıda maddelerinin fiyatlarının artması, hükü-
5 puan ile tamamlaması nedeniyle, tüm 2023 ortala- metlerin tüketiciyi desteklemek adına fiyat kontrol-
ması 2022’ye göre 19,7 puan, yani yüzde 13,7 daha leri uygulamasına yol açtı. Gıda fiyatları enflasyonu
düşük bir değerle 124,0 puan olarak gerçekleşti. bu tedbirlere bağlı olarak, gelişmiş ülkelerde göreceli
olarak gevşemiş olsa da, dünyanın birçok yerinde sa-
2024’DE DE TARIM FİYATLARINDA DALGALI SEYİR bit kalmayı sürdürdü. Uzmanlar tarımsal emtia piya-
DEVAM EDECEK salarının son üç yılda “büyük bir kargaşa” yaşadığını
belirterek, arka arkaya yaşanan Kovid-19, olumsuz
Geride bıraktığımız 2023, bir tarafta, ‘Kovid-19’ hava koşulları ve Ukrayna’daki savaştan daha ne
virüs salgınının bütünüyle geride bırakılması saye- kadar yıkıcı gelişme olabilir ki, diye sorguluyorlar.
sinde tarımsal üretimin küresel düzeyde arttığı, di- Dünya çapında küresel tahıl arzı açığı beşinci yılına
ğer tarafta önde gelen merkez bankalarının küresel girerken, özellikle gelişmekte olan ülkelerde milyar-
enflasyonu yavaşlatmak için para politikasını sıkılaş- larca insanın temel gıdası olan buğday fiyatlarının
tırmaları nedeniyle küresel büyümenin göreceli ola-
rak zayıf seyretmesi ve milyarlarca tüketicinin alım 2024’de de dalgalı seyredeceği öngörülüyor.
gücünün enflasyon nedeniyle zayıflamasıyla küresel Buğday fiyatlarının seyri açısından ise, 2024’de Rus
talebin azaldığı, bu sayede gıda fiyatları enflasyonun- mahsulünün yüksek olması nedeniyle düşme yaşana-
da keskin bir düşüşün yaşandığı bir yıl oldu. Ulusla- cağı gibi, Arjantin ve Avustralya’nın buğday yetişti-
rarası uzmanların yorumları, 2023’deki bu tablonun rilen bölgelerindeki kuru havanın mahsul verimini
2024’e de sarkacağına işaret ediyor. engelleyebileceğinden hareket ile, fiyatlar sabit de
kalabilir. Ayrıca, Karadeniz Tahıl Koridoru İnisiya-
Uzmanlar, 2023 sonuna doğru iyice hissedilir hale
gelen küresel gıda ve tarım fiyatlarındaki yumuşa- tifi devrede olmadığından Ukrayna’dan tahıl ihraca-
manın, Çin ekonomisinde durgunluk devam eder tı azalmaya devam ediyor. Ayrıca, Rusya, kendisine
ve Rusya-Ukrayna Savaşı daha tehlikeli bir etaba yönelik yatırımlar nedeniyle, hasadını yalnızca dost
geçmez ise, 2024’de de devam edeceğini düşünüyor- olarak tanımladığı ülkelere satarsa ve başka ülkeler
lar. Az sayıda uzman ise daha kötümser bir beklenti üzerinden Rus buğdayının satışına kısıtlamalar geti-
içerisindeler. Yani, Çin ekonomisindeki toparlanma- rir ise, buğday fiyatlarında 2024’de yeni dalgalanma-
nın yeniden hız kazanması ve Rusya’nın Ukrayna lar da gözlemlenebilir. “Uzmanlar,
Savaşı’nı daha zor bir etaba taşıması halinde, tarım Şeker ve kahve gibi yumuşak tarımsal emtialarında 2023 sonuna
ve gıda fiyatlarında 2024 için yeniden yükseliş boyu- ise, El Nino hava olayının bilhassa Asyalı üreticilere
tunda bir risk gözlemlemekteler. aşırı sıcaklar getirmesi ve rekolteleri olumsuz etkile- doğru iyice
Tarım ve gıda alanındaki önemli kuruluşlar, 2024’de mesi nedeniyle son yılların en yüksek seviyelerini test hissedilir hale
üreticilerin yüksek fiyatlara tepki olarak üretimi ar- ediyor. 2024’de Asya’da hava koşullarının hafiflemesi gelen küresel
tırmaları nedeniyle ve şeker, kahve, mısır ve soya fa- halinde, şeker gibi önemli mahsullerin fiyatları gev- gıda ve tarım
sulyesi gibi temel gıda maddelerindeki düşen fiyatlar şeyebilir. Geçtiğimiz Eylül ayında 12 yılın en yüksek
sayesinde, genel gıda fiyat enflasyonunun aşağı çe- seviyesine ulaşan şeker fiyatları, dünyanın üçüncü fiyatlarındaki
kileceğini beklentilerini öne çıkarmaktalar. Bu ara- büyük üreticisi Tayland’da hava koşullarının iyileş- yumuşamanın,
da, tüketicilerin önceki enflasyon döneminin sebep mesi ile birlikte, 2024’de gevşeyebilir.
olduğu alım gücü azalışı ve yüksek faiz oranları ne- Güney Amerika’nın bazı bölgelerinde ise, El Ni- Çin
deniyle talebi 2024’de de zayıf tutacakları öngörül- no’nun arttırdığı yağışların kahve ve soya fasulyesi ekonomisinde
mekte. Uluslararası kuruluşlar, bazı emtiaların mali- mahsullerinin verimini artırması bekleniyor. Brezil- durgunluk devam
yetindeki düşüşün bilhassa süt ürünleri, fırıncılık ve ya’nın gelecek yıl başka bir soya fasulyesi mahsulü
et sektörlerinin karını potansiyel olarak artırabilece- göreceği, soya yağı gibi soya yan ürünleri ihracatında eder ve Rusya-
ğine işaret ediyorlar. dünyanın en büyük ihracatçısı olan Arjantin’in ise Ukrayna Savaşı
Uluslararası düzeyde tarım ve gıda uzmanlarının gö- 2023’deki başarısız hasadın ardından, 2024’de topar- daha tehlikeli bir
rüşleri, dünya genelinde tüketicilerin karşı karşıya lanacağını tahmin ediliyor. Umarız, 2024, Ülkemi-
olduğu gıda enflasyonunu hafifleten daha düşük ta- zin girişimleri sayesinde Karadeniz Tahıl Koridoru etaba geçmez
rımsal emtia fiyatları görmeyi bekledikleri yönünde. Girişimi’nin yeniden devreye alınması ve küresel ik- ise, 2024’de de
Tüm bu göreceli iyimser görüşlere rağmen, 2 ‘siyan lim koşullarının sınırlı bir etkiye sebep olması saye- devam edeceğini
kuğu’, önce küresel virüs salgını, ardından Rusya-Uk- sinde, küresel gıda ve tarım fiyatlarının yumuşamaya
rayna Savaşı ile, Birleşmiş Milletler (BM), açlıkla devam edeceği bir yıl olur. düşünüyorlar.”