Page 27 - Sayı-43 Ocak Şubat 2020

EKONOMİYE BAKIŞ

TİCARETİN GElECEğİ YENİdEN şEKİllENİYOR rini ABd ile İran arasında tehditlerin giderek tırmandığı bir süreçle
geçirdik. İran, ABd’ye ait pek çok noktaya karşı misilleme yapa-
2020 ile 2030 arası pek çok yönüyle konuşacağımız bir önemli
başlık ta, dünya ekonomisinin geleceği açısından ‘sürdürülebilir cağını, ABd’nin bu saldırıyla bizzat Orta doğu’da yaşayan kendi
vatandaşlarını riske soktuğunu açıklarken, ABd’de de, bir misille-
ticaret’. dünya ekonomisinin daha ‘adil’, daha ‘kapsayıcı’, daha
‘paylaşımcı’ bir küresel ortam oluşturabilmesini engelleyecek en me olması halinde, içinde İran için değerli kültür mirası varlıkların
da olduğu 52 noktaya karşı saldırıda bulunarak cevap verileceğini
kritik başlıklar ‘küresel ticaret savaşları’, ‘yükselen korumacı-
lık’, ‘Brexit’in AB’nin geleceğine etkileri’, ‘jeopolitik gerginlik ve açıkladı.
çatışmalar’ın küresel ticaretin hacmi ve küresel ticaret koridorları dünyanın günlük petrol üretiminin yüzde 25’i Basra Körfezi ve
üzerindeki etkisi’ olarak sıralanabilir. Hürmüz Boğazı ülkeler tarafından gerçekleştiriliyor. Bu coğrafya-

Ülkelerin ‘ekstra gümrük vergisi’ oranlarıyla, malların serbestçe da petrol üretimleriyle öne çıkan iki ülke Suudi Arabistan ve İran.
dolaşımına yönelik veya ‘ekstra standardizasyon ve sertifikasyon ABd 2018-2024 döneminde, üzerlerindeki ambargo baskısı ne-
talepleri’ gibi ‘gümrük vergisi dışı engeller’ ile birbirlerine uygula- deniyle, günlük bazda 2,5 milyon varil daha az petrol üretimi
dıkları ‘korumacılık terbirleri’nden etkilenen küresel ticaret hacmi gerçekleştirecek olan İran ve Venezüella’nın pazarda oluşturdukları
2010 yılında sadece 126 milyar dolar iken, bu rakam 2016’da 570, boşluğu doldurup, günlük üretimini 4,5-5 milyon varil arttırma-
2017 yılında ise 814 milyar dolara yükseldi. ABd Başkanı Trump’ın yı hedeflemekte. ABd’nin günlük olarak, 2018-2024 arası petrol
‘ticaret savaşları’ ve ‘korumacılık tedbirleri’ni tırmandırması ve ül- üretiminde hedeflediği artış tek başına Brezilya, ırak, Norveç, Bir-
kelerin birbirlerine daha fazla ‘korumacılık’ uygulamaya başlama- leşik Arap Emirlikleri, Norveç ve Guyana’nın artış hedeflerine eşit .
larıyla, etkilenen küresel ticaret hacmi 2018’de 1,5 trilyon dolara, Bu nedenle, ABd-İran gerginliğinin İran açısından, küresel petrol
2019’da ise 1,9 trilyon dolara ulaştı. Bu rakam, küresel ticaretin üretimi ve ticaretinde pazar kaybına dönüşmesi, ABd açısından
yüzde 10’u anlamına geliyor. pazar kazanımı anlamına gelmekte. Aynı zamanda, ABd’nin çin’e,
Bu gelişme, 2019 yılı için küresel GSYH büyümesine yönelik bek- japonya’ya ve Güney Kore’ye petrol satması ve petrol tedarikinde
lentiyi yüzde 3,5’den yüzde 2,5 çekerken; 2017 yılında yüzde 4,6, Asya’yı bir adım daha kendine bağımlı hale getirmesi anlamına
2018’de ise yüzde 3 büyüyen küresel ticarete yönelik büyüme bek- geliyor. Bu nedenle, libya’dan Suriye’ye, ırak’tan doğu Akdeniz’e,
lentisini 2019’da yüzde 2,6’dan yüzde 0,5’e geriletti. 2020 yılın bölgedeki petrol ve doğalgazın birincil ve ikincil kontrolü ABd’de
için ise, yüzde 3 olan küresel ticaret büyüme beklentisi şimdiden mi, yoksa Rusya’da mı, ya da çin’de mi olacak; japonya kendi
yüzde 2,7’ye çekilmiş durumda. Kritik olan konu, dünyanın önde enerji tedariki açısından nasıl daha fazla Orta doğu’daki ‘karmaşık
gelen merkez bankalarının ağırlık verdikleri parasal genişleme ile, denklem’in içine dahil olabilir; libya’da Hafter ve taraftarlarını bes-
ABd ile çin arasındaki ‘ticaret gerginliği’nin yatışması olasılığının lemek ne anlam ifade ediyor; tüm ‘denklem’i çok geniş bir açıdan
küresel ticaret büyümesini yeniden canlandırıp canlandırmayaca- okumak ve anlamak gerekiyor.
ğı. ABd ile çin arasında bir anlaşmaya varılmasına yönelik beklenti Gelişmeler ne yöne evirilecek olursa olsun, ABd ile İran arasın-
o kadar kırılgan ki, 2020 için çok ihtiyatlı yaklaşılıyor. da tırmanacak gerginlik ve bu gerginlik Basra Körfezi’ndeki petrol

Bu nedenle, 2020’de de küresel ticaretin yeterince genişleyeme- üretimi ve sevkiyatı adına sebep olacağı tehdit ve riskler, doğru-
yebileceği ihtimaline bağlı olarak, Türkiye’nin ihracatına yönelik dan petrol ve altın fiyatlarını hareketlendirmiş durumda. 3 Ocak
‘yeni pazar’ stratejileri, yoğun ticaret heyeti trafiği, Türk ihraç cuma günü, altın küresel piyasalardaki ons fiyatı 1528 dolardan
ürünlerinin dünyadaki algısına yönelik yoğun tanıtım faaliyetleri, aynı gün kapanışta 1552 dolara yükseldi. 1 ay içerisinde altının
223 ülke ve bölgeye Türk ihraç ürünleriyle bayrak taşıyan ihracat- ons fiyatı 1460 dolardan 1552 dolara yükselirken, 2019’u 1515-
çılarımızın, Türkiye’nin ticaret diplomasinin saha neferleri olarak, 1517 dolar seviyesinden kapatan altın, 1 ayda neredeyse 100 do-
yürütecekleri çalışmalar tüm hızıyla sürecek. zor olacağı anlaşılan lar, 2020’nin ilk 2 işgününde ise 40 dolar sıçradı.
bir 2020’yi, ‘ihracatı topyekün önceliklendirecek’ çalışmalarla ‘tam
Petrol fiyatları ise, gerginliğin daha da tırmanması halinde, varil
saha pres’ olarak geçireceğiz.
başına 70-90 dolar aralığına geçme riski taşıyor. Bu nedenle, kü-
resel piyasalarda spotlar petrol ve altına dönmüş durumda. çin,
PİYASAlARıN GÖzÜ ‘PETROl’ VE ‘AlTıN’dA
japonya, Güney Kore, Hindistan ve Türkiye gibi enerji ithalatçısı
ABd’nin Kudüs Gücü komutanı Kasım Süleymani ve beraberindeki- ülkeler açısından dikkatle takip edilmesi gereken bir 3 aylık döne-
lere düzenlediği hava operasyonu sonrasında, 2020’nin ilk günle- me giriyoruz.

Ocak-Şubat 2020 25