Page 19 - Borsa Aktüel Sayı 47

EKONOMİYE BAKIŞ

dırma boyutunda ‘belirleyici eksen’ konumunu perçinleyen bir ülke ağustos ayında da aşağı doğru trendin devam edebileceğine dair
olması anlamına geliyor. Sayın Cumhurbaşkanımızın ve Bakanımız umutlarımızı arttırmıştı. Geçen yılın ağustos ayında, ayık bazda
Berat Albayrak’ın sözlerini ‘milli tabanlı’ eksen konumlanması ola- yüzde 2,53 artan perakende, yani tüketici enflasyonunun geçti-
rak okumayı başaranlar, önümüzdeki 10 yılda gerçekleştirdikleri ğimiz ağustos ayında yüzde 0,59’da kalması ve bu sayede, geçen
yatırımların geri dönüşleriyle Türkiye’nin ‘paha biçilmez’ değerini sene yıllıklandırılmış bazda yüzde 16,41 ve geçtiğimiz temmuz
bir kez daha idrak etmiş olacaklar. ayında da yüzde 13,41 düzeyindeki enflasyonun, ağustos ayında
yüzde 11,27’ye gerilemesi umut vericiydi.
‘Kurban’ Ağustos’u ‘kısmen’ frenledi
İlginçtir, son dönemde, Türkiye’nin en büyük metropolü olmasına
Küresel virüs salgının 2020’nin başından itibaren iş ve özel ha- rağmen, İstanbul Türkiye’nin bir çok istatistiki bölgesinden daha
yatımızı hayli zorlu bir etaptan geçirmesi nedeniyle, bu yazı bu- düşük enflasyon üretiyor. Kayseri, Sivas ve Yozgat’ın içinde yer
ruk, tüm sektörleri işleri toparlamaya odaklanarak ve önemli bir aldığı istatistiki bölge yüzde 1,25 ile ağustos ayının en yüksek
iç piyasa toparlaması ve ihracat bağlantısı mücadelesiyle geçirdik. enflasyon üreten illeri olmuş. Bunu, Adana ve Mersin’in yer aldığı
Reel sektörümüz tarafından adeta ‘tam saha pres’ olarak yürütülen istatistiki bölge yüzde 1,22 ile takip ediyor. Hatay, Kahramanma-
bu mücadele, ister istemez, bir nebze nefes alabilmek adına, Kur- raş, Osmaniye bir bölge, Şanlıurfa, Diyarbakır bir bölge, Konya
ban Bayramı’nın hemen öncesi ve sonrasını, yani ağustos ayının ve Karaman diğer bölge olmak üzere, yüzde 1,13, yüzde 1,07 ve
ilk yarısını üretim ve ihracat açısından ‘3. vites’ noktasında geçir- 1,05’lik enflasyon oranları söz konusu. 8 istatistiki bölgenin enf-
memizi beraberinde getirdi. Buna karşılık, ağustos ayının ikinci lasyonu İstanbul’un üstünde. Bu nedenle, ağustos ayı enflasyon
yarısında reel sektör ve ihracatçımızın daha ‘4.’, hatta ‘5.’ vites bir oranı, geçen yılın ağustos ayındaki oranı tekrarlayarak, yüzde
çalışma yürüttüğünü belirtebiliriz. 0,86 olarak gerçekleşmiş. 2018 yılında ise, ‘kur saldırısı’ nedeniy-
İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) Türkiye İmalat Satın Alma Yöneti- le, enflasyon aylık bazda yüzde 2,30 artmış.
cileri Endeksi (PMı) verileri de bu durumu doğrulamakta. nitekim, Bu nedenle, iki aydır, temmuz ve ağustos ayında yüzde 11,76 ve
temmuz ayında, olumlu ve güçlü bir üretim tablosunun yansıması 11,77 olarak yıllıklandırılmış manşet enflasyon aynı seviyede kaldı.
olarak, PMı 56,9 düzeyindeyken, yukarıda ifade ettiğim gerek- Oysa, giyim ve ayakkabı ana harcama grubunda yüzde -2,11; gıda
çeyle, geride bıraktığımız ağustos ayında 54,3 düzeyine sınırlı bir ve alkolsüz içecekler ana harcama grubunda ise yüzde -0,08’lik
çekilme gerçekleştirdiğini gözlemliyoruz. Sevindirici olan detay, fiyat gelişimi önemliydi. Erkek ve kadın kişisel bakım hizmetleri
mart ve nisan ayında üretimdeki sert daralmaya bağlı olarak PMı ve ürünleri, hijyenik ve dezenfektan ürünleri, sigorta ve avukatlık
endeksinde gözlenen sert çekilmenin ardından, imalat sanayimizin hizmetleri, eğitim ve seyahat malzemeleri, saat ve mücevher gibi
haziran-ağustos dönemini ‘V’ tipi toparlanmayı teyit edecek şekil- ürünlerin yer aldığı ‘çeşitli mal ve hizmetler’ ana harcama grubu-
de, güçlü bir hareketlenme ve üretimle geride bırakmış olması. nun tek başına aylık bazda ürettiği yüzde 5,09’luk fiyat artışı, aylık

Haziran-Ağustos döneminde, genel manada dünyadaki tatil havası enflasyon oranının 4 katından fazla. Buna, otel ve lokantalardaki
ve Türkiye’de Kurban Bayramı’nın uzamış etkisiyle, kısmi yavaş- fiyat artışının 1,8 kat daha fazla fiyat artışı gerçekleştirdiğini ek-
lamaya rağmen, İSO PMı Endeksi’nde yeni ihracat siparişlerinin lediğimizde, mal ve hizmet üreten sektörlerin halen küresel virüs
de artmaya devam ettiği gözlendi. Gıda, giyim ve deri ürünleri salgınının ilk 3 ayında uğradıkları mali kayıp ve zararları fiyat artışı
alanında üretimin yeniden artışa geçmesi, pek çok imalat sanayi ile telafi etme telaşında oldukları anlaşılıyor.
sektörünü besleyen yönüyle, en fazla sipariş artışının ana metal Bu koşullar altında, içinde bulunduğumuz eylül ayında aylık enf-
sektöründe gerçeklemiş olması, takip edilen 10 sektörün 8’inde lasyon yüzde 0,99’un altında kalırsa ve bilhassa geçtiğimiz yılın
ağustos ayında üretim artışı yakalanmış olması, 3. çeyrek büyüme ekim ayı aylık enflasyon oranının yüzde 2 olduğunu hatırlayarak,
beklentileri açısından çok önemli. Öyle ki, bu öncü göstergelere ekim ayı enflasyonu yüzde 1’in altında kalırsa, eylül ayında sınır-
dayanarak, 3. çeyrek büyüme için yüzde 4,5 ile 7,9 arası tah- lı, ekim ayında ise daha hissedilir bir yıllıklandırılmış manşet enf-
minler konuşuluyor. Böyle bir gelişme, hiç şüphesiz Türkiye’nin lasyon düzeltmesi gözlemleyebiliriz. C tanımlı çekirdek enflasyon
2020’yi çok sınırlı bir daralma, hatta sınırlı bir pozitif büyümeyle yıllık enflasyonun çok az altında olsa da, D tanımlı çekirdek enflas-
kapatma olasılığını bir kademe daha arttıracak.
yon bir tık üstünde. Yurtiçine satmak üzere mal üreten firmaların
girdi maliyetlerindeki artışı, yani maliyet enflasyonunu gösteren
‘Pandemi’nin telafisi enflasyonu besliyor
Yurtiçi ÜFE’deki artışın da iyi takip edilmesi gerekiyor. Türkiye’nin
İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) geçtiğimiz salı, her ayın ilk gününe ‘pandemi’ye rağmen, iyi bir maliyet yönetimi becerisi ortaya koy-
denk getirerek açıkladığı İstanbul enflasyon verileri, enflasyonda ması, enflasyondaki başarıyı hızlandıracaktır.

Eylül-Ekim 2020 17