Page 33 - Sayı-65 Eylül - Ekim 2023

EYLÜL-EKİM 33

yapılmadan, en küçük bir sömürgecilik mirası oluşmadan da sebep olmakta. Genel manada Küresel Kuzey ve bilhas-
elde edilmiş bir başarıdır. Bu tarihsel başarı, aynı toprak- sa Avrupa açısından Afrika Kıtası’nda bir ‘güven’ sorunu
larda bugün Türkiye’ye gösterilen yüksek hürmetin, takdi- olduğu, Avrupa’nın Afrika’da ciddi bir ‘repütasyon’ soru-
rin de en kıymetli kanıtıdır. nu olduğu aşikar. Bu nedenle, Afrika’nın enerji dönüşümü
Anadolu Yarımadası’nın paha biçilmez kıymeti Asya, Av- ve dijital dönüşümü için G20 ülkeleri tarafından ortaya
rupa ve Afrika’yı ticaret koridorları aracılığı ile birbirine konan çabalar, doğal olarak Afrika’nın olağanüstü doğal
kenetleyen, jeostratejik ve jeoekonomik önemi tartışılmaz kaynak ve yer altı zenginliklerini de kıymetli hale getiriyor.
bir yarımada olmasıdır. 19. Yüzyıl’ın sonlarından itibaren, Peki, neden Afrika? Öncelikle demografik geleceğin cazi-
petrole dayalı küresel enerji rekabetinin yükselişe geçtiği besiyle başlayalım. Bugün 1,4 milyar nüfusu devirmiş olan
son bir yüzyılı aşan dönem, Anadolu Yarımadası’nın sade- Afrika, 2100 yılında 4,4 milyar ile dünya nüfusunun tek
ce ticaret değil, aynı zamanda enerji koridorları açısından başına yüzde 39’unu temsil ediyor olacak. Bugün 2 bin
da vazgeçilmez ve paha biçilmez bir kavşak noktası oldu- 500 dolar seviyelerini daha yeni geçmiş olan Afrika’nın
ğunu gösterdi. Peki, Asya-Avrupa-Afrika hinterlandında kişi başına milli geliri 2025-2035döneminde ortalama
ticaret ve enerji koridoru rekabeti nasıl şekillenecekti? 4bin 400 doları, 2046-2055 döneminde ortalama 11 bin
Emperyalist ülkeler açısından Rus Çarlığı’nın hakimiye- 200 doları ve 2056-2065 döneminde ise ortalama 17 bin
tindeki topraklardan geçen ‘Kuzey Koridoru’ ehveni şerdi. 200 doları yakalayacak. 2100 yılı için, 4,4 milyar Afrika-
Ama, Osmanlı İmparatorluğu’nun hakimiyetindeki top- lı’nın ortalama satın alma gücü 20 bin doları yakalayacak
raklardan geçen ‘Orta Koridor’ ve ‘Güney Koridoru’ daha ve o dönemde küresel şirketler ve dünyanın iddialı firma-
tercih edilebilirdi. Ancak, bir şartla. Söz konusu topraklar- ları açısından, Asya ayrı bir ve daha yüksek gelir düzeyin-
da Osmanlı hakimiyetine son verilmesi koşulu ile. de bir tüketim segmentindeyken, Afrika orta düzey gelir
Bu nedenle, Osmanlı’nın toprak kaybetmesi, parçalan- seviyesi ile ciddi bir tüketim ve yaşam kalitesi dönüşümü
ması ve bilhassa Anadolu’nun işgali ‘emperyalizm’ için en talebi gösteriyor olacak. Dünya otomotiv, beyaz ve kahve-
kritik öncelik ve hedefti. Neredeyse başarıyorlardı da. An- rengi eşya, mobilya, hazır giyim endüstrileri açısından bu
cak, Atatürk ve silah arkadaşları, Ankara’da İlk Meclisimiz, tablo önemli bir pazar anlamı taşıyor.
Yüce Türk Milleti bir kez daha bir destana imza attı ve Bununla birlikte, küresel rekabet 2025-2060 arası tarihi
Kurtuluş Savaşı ile, biz Türkler, küresel ekonomi-politik bir ‘dijital dönüşüm’ ve ‘enerji dönüşümü’ rekabeti ya-
sistemin en jeostratejik ve jeoekonomik kavşak noktası şayacak ise, bu dönüşümlerin anahtar girdisi olan kritik
olan Anadolu’nun ‘sonsuza’ kadar hakimi olduğumuzu madenler, kritik mineraller ve nadir toprak elementleri
tüm dünyaya bir kez daha kabul ettirdik. Elbette, Trakya açısından Afrika son derece kritik bir girdi sağlayacı ülke
Yarımadası’nı da Cumhuriyetimizin bir parçası yaparak. olarak, küresel rekabetin ‘güç merkezleri’konumundaki
İşte, bu nedenledir ki, 26 Ağustos 1922’de başlamış ve 9 tüm önde gelen ülkelerin ‘yatırım’ radarında olan, pe-
Eylül’de İzmir’in kurtuluşunu sağlamış olan ‘Büyük Taa- şinden nefessiz koştukları bir coğrafya. Temel sorun ise,
ruz’ ve ‘Zafer’ de, biz Türklerin ve Türkiye’nin Asya-Avru- Afrika’nın söz konusu dönüşümlerin girdisini oluşturan
pa-Afrika hinterlandında sonsuza kadar ‘oyun kurucu’ güç kritik maden ve minerallerin tedariğinden hak ettiği ölçü-
olmasını perçinleyecek bir başta tarihi destanımızdır. Tür- de yararlanıp yararlanmayacağı. Çünkü, Afrika’nın sürdü-
kiye’nin AvrAsya ve AfroAsya’da birleştirici, ilham verici rülebilir kalkınması için, Afrika’nın sahip olduğu yer altı
yegane güç olmasını tüm dünyaya mal eden bir zaferdir. zenginliklerinden elde edilen katma değerden önemli bir
“26 Ağustos’ları, bu emsalsiz zaferleri, 21. Yüzyıl’da Kü- pay almasına yönelik bir ‘kazan-kazan’ iklimi oluşturul-
resel Güney ile Küresel Kuzey arasında süregelen, küre- ması gerekmekte. Dünya kobalt tedariğinin yüzde 60’ı,
sel ekonomi-politik düzenin yeniden yapılanmasına yö- uranyum tedariğinin yüzde 17’si, krom (chromites) ihti-
nelik sancılı sürecin en vazgeçilmez ülkeleri arasında yer yacının yüzde 37’si, manganez tedariğinin yüzde 23’ü ve
alan Türkiye’nin dünyanın ilk 20 ülkesi arasındaki kritik fosfat ihtiyacının yüzde 25’i Afrika’dan sağlanıyor. Bunun “Afrika’nın enerji
önemdeki konumunun tarihsel boyutuyla perçinlendiği yanı sıra, pek çok maden ve mineralde yüzde 3 ile 7 arası
destanlar manzumesi olarak içselleştirmeliyiz. Türkiye’nin payı söz konusu. Altın tedariğinde ise yüzde 18. Dünya dönüşümü ve
Anadolu Yarımadası’nı 21. Yüzyıl’ın teknoloji, enerji ve altın rezervlerinin yüzde 37’si Afrika’da. Elmas tedariğinin
ticaret üssü haline getirmesi, Anadolu’dan uzayın derin- yüzde 49’u, rezervinin yüzde 53’ü yine Afrika’da. dijital dönüşümü
liklerine uzanacak başarılarımız, bu destansı zaferlerin 100 Dünyada tarım için ekilebilir arazilerin yüzde 45’i tek ba- için G20 ülkeleri
yıla, 1000 yıla uzanan anlamları üzerine inşa edilmekte. şına Afrika’da. Bununla birlikte, BM Tarım ve Gıda Teş-
Anadolu Yarımadası’nın küresel anlamını tüm dünyaya kilatı (FAO) verilerine göre tarıma elverişli olup, henüz tarafından
anlatmayı sürdürelim. üretime dahil edilmiş dünya ölçeğindeki arazilerin yüzde ortaya konan
60’ı da yine Afrika’da. Bu nedenle, önümüzdeki dönemde, çabalar, doğal
NEDEN AFRİKA? 2060 itibariyle nüfus büyüklüğü 5,3 milyara ulaşacak, yaş-
21. Yüzyıl’ın ‘yükselen kıtası’ Afrika’ya Küresel Kuzey ve lanan nüfusu ile 2100’da 4,9 milyarı görecek olan Asya’nın olarak Afrika’nın
Küresel Güney’in ilgi artışında adeta katlanma söz konu- ‘gıda arz güvenliği’ için Afrika vazgeçilmez bir kıta. Afrika, olağanüstü
su. Ancak, söz konusu ‘ilgi rekabeti’nin boyutları, aynı aynı zamanda sahip olduğu ekosistem ile, bitki örtüsü ile,
zamanda Afrika’nın pek çok ülkesinde politik istikrara biyoçeşitlilik zenginliği ile dünya ilaç endüstrisinin en kri- doğal kaynak
yönelik gerginlikleri veya istikrarsızlıkları da zaman zaman tik tedarikçi kıtalarından birisi olma özelliği taşıyor. Küre- ve yer altı
tetikliyor. Çünkü, ‘ilgi rekabeti’nin metotları konusunda sel Kuzey ve Küresel Güney Afrika’nın sürdürülebilir kal-
gözlemlenen tuhaflıklar, Afrika’da kanaat önderleri, Afri- kınması adına, ‘yeşil enerji dönüşümü’ için bir samimiyet zenginliklerini
ka siyasetinin kilit temsilcileri, Afrika toplumlarını temsil testinden geçecekler ise, bunu kendi aralarındaki rekabeti de kıymetli hale
eden sivil toplum kuruluşları ve teşkilatlar nezdinde farklı Afrika’yı istikrarsızlığa ve kaosa sürüklemeden yapmanın
değerlendirmelere, farklı tartışmalara, farklı yaklaşımlara yolunu bulmak zorundalar. getiriyor.”