Page 25 - Sayı-66 Kasım - Aralık 2023

KASIM-ARALIK 25

gelen merkez bankalarının para politikası kararlarını doğal UNCTAD’DAN KRİTİK UYARILAR VE 3 ÖNERİ
olarak kalkınma ve yaşam kalitesini etkileyen boyutlarıyla da
ele alır. IMF’in küresel ekonomi raporları ise, önerilen para Birleşmiş Milletler (BM) Ticaret ve Kalkınma Konferan-
ve maliye politikası tercihlerini, enflasyonla mücadele, mali sı (UNCTAD), BM’nin en üst düzeyde ekonomi, ticaret
disiplin veya cari denge boyutu ile ele alır ve söz konusu ka- ve kalkınma araştırmaları kurumu olarak, geçtiğimiz hafta
rarların dünya vatandaşlarının yaşam standartlarını etkileyen yayınlanan son raporu önemli uyarılar ve 3 öneri barındı-
boyutu yeterince ön plana çıkmaz. Bir örnekle izah etmek rıyor. UNCTAD’ın ilk önemli tespiti ve uyarısı, günümü-
açısından, UNCTAD’ın geçen hafta yayınlanan raporunda zün küresel ekonomik manzaranın artık, sadece kıtalar ve
yer alan “gelişmiş ülkelerde uygulanan para politikasının ve bölgeler arası değil, önde gelen ülkelerin kendi içlerinde
yüksek faiz oranlarının tüm dünya ekonomisinde sebep ol- dahi artan eşitsizlikler ve kilit önemde coğrafyalar arasında
duğu yapısal değişim, yüksek faiz iklimine uyum ve ülkeler büyüme, kalkınma yollarının ciddi manada ayrışmasıyla ka-
açısından borçların sürdürülebilirliği açısından oluşturabile- rakterize edildiği gerçeği. UNCTAD, dünya ekonomisinin
ceği zararlar dikkate alınmalı.” ifadesi yeterince ipucu veri- adeta “durma hızında” uçtuğunu ve mütevazi bir büyüme
yordur, sanırım. öngörüsünün öne çıktığını hatırlatıyor. Nitekim, 2023 için
yüzde 2,4 büyüme tahmini küresel durgunluk tanımını kar-
IMF’in son küresel ekonomik görünüm raporu, bir önceki
rapordaki tahmini korumak suretiyle, 2023 yılı büyüme bek- şılamakta.
lentisinin yüzde 3 olduğunu teyit etmekte. Bununla birlikte, UNCTAD’a göre, 2024’e ilişkin görünüm, Euro Bölgesi’nin
küresel ekonomiye ve jeopolitik belirsizliklere bağlı olarak toparlanma ve krizden kaçınabilme becerisine bağlı olarak
yaşanan dalgalanmalar nedeniyle, IMF 2024 büyümesini ise büyümede yüzde 2,5 düzeyinde ılımlı bir iyileşme, diğer
yüzde 3’ten yüzde 2,9’a çekmiş durumda. İki ‘siyah kuğu’ önde gelen ekonomilerin ise olumsuz şoklara maruz kalabi-
küresel virüs salgını ve Rusya-Ukrayna Savaşı’na bağlı olarak, leceklerine işaret ediyor. Önde gelen ekonomilerin neredeyse
küresel toparlanmanın yavaş ve düzensiz olmayı sürdürdüğü- tümü, kendilerine özgü farklı toparlanma metotlarının pe-
ne işaret eden IMF; bilhassa tarihinin en büyük enerji şoku- şindeler. Ancak, derinleşen eşitsizlikler ve artan küresel borç
nu yaşamakta olan Almanya’nın bu yıl G7 ülkeleri arasında sarmalı baskısı nedeniyle, küresel büyümenin ‘Kovid’ öncesi
küçülmesi beklenen tek ülke olduğunu hatırlatıyor. Buna performansını yeterince yakalaması ve toparlanması müm-
karşılık, 6 Şubat’ta yaşanan yüzyılın deprem felaketi sonra- kün görünmüyor. Önde gelen ülkelerce, gıda arz güvenliği,
sı, 2023 büyüme öngörüleri yüzde 2,5’e kadar çekilmiş olan sosyal koruma ve iklim uyumu gibi acil ihtiyaçlara yönelik
Türkiye için, pek çok uluslararası kuruluş nasıl ki yüzde 4 ile olası çözüm önerilerinin birlikte ele alınmaması ise, küresel
4,5 arasında bir tahmin düzeltmesi yaptı ise, IMF de Türkiye risklerin anlamına gelmekte.
için 2023 büyümesini yüzde 4 olarak revize etmiş durumda.
2024 beklentisi ise yüzde 3,25. Mevcut küresel sorunları daha da karmaşıklaştıran süreç
ise, yeterli düzeyde çok taraflı yanıtların ve koordinasyon
Bu yıl G7 ülkeleri arasında tek küçülmesi beklenen Alman mekanizmalarının oluşturulmamasından kaynaklanmakta.
ekonomisi için yüzde 0,5 küçülme tahminini paylaşan IMF, Dünyaca tanınmış ekonomistlerin yorumları, bilhassa G7
Almanya ile ilgili tahminini ikinci kez aşağı doğru revize Grubu’nun Küresel Kuzey ile Küresel Güney’in birlikte çö-
etmiş durumda. 2022’de yüzde 1,8 büyüyen Alman ekono- züm üretebileceği ortak bir anlayış oluşturulmasında yetersiz
misi, geçen yıl Euro Bölgesi’nin büyümesine pozitif katkı- kalması. UNCTAD’a da göre, kararlı bir adım atılmadığı
da bulunmuş iken, bu yıl yüzde 0,7’lik büyümesi beklenen takdirde, küresel ekonominin kırılganlığı, küresel ekonomi
Euro Bölgesi’nin hem ortalama büyümesinden ciddi sapmış, için bir dizi farklı şoka dönüşme riski barındırıyor. Bu ne-
çok daha kötü performans sergilemiş; hem de Euro Bölgesi denle, politika yapıcılar, daha sağlam ve daha kapsamlı bir
büyüme ortalamasını aşağı çekmiş olacak. IMF’in Almanya çözüm planı oluşturmak için, tüm bu zorlukları birden fazla
için 2024 büyüme öngörüsü ise yüzde 0,9. Bununla birlikte, cephede ele almak durumundalar.
2024 beklentisi de, IMF’in bir önceki Temmuz ayı raporu-
na göre 0,4 puan daha düşük. IMF’in Alman ekonomisine UNCTAD’ın raporu, yarının potansiyel krizlerini önlemek
yönelik revize ettiği sıkıntılı tablonun gerekçesi olarak ifade adına, önde gelen ekonomilerin politika yapıcılarını krize
ettiği önemli başlıklardan birisi, faize duyarlı sektörlerde göz- öncelik veren bir politika bileşenini benimsemeye çağırı- “Bu yıl G7
lenen zayıflık. yor. Eşitsizliklerin hızla azaltılması ve sürdürülebilir, yatı-
rım odaklı büyüme ve kalkınma ortamının hızla sağlanması ülkeleri arasında
Bunun yanı sıra, Almanya’nın ticari ortaklarından gelen gerekmekte. UNCTAD bu sürece yönelik olarak 3 öneriyi
düşük talebin Almanya’nın ihracat performansına olumsuz ortaya koyuyor. İlki, dünyanın önde gelen merkez bankala- tek küçülmesi
etkisi ve bu duruma bağlı olarak, Almanya’nın sanayi üre- rının uzun vadeli finansal konulara daha fazla odaklanarak,
timindeki zayıflama da olumsuz tahminler için öne çıkan uluslararası koordinasyonu güçlendirmeleri; bunun yanı sıra beklenen Alman
gerekçeler. Alman Hükümeti’nin de bu tahminler için IMF’e sadece fiyat istikrarına değil, özel sektör ve kamu sektörü için ekonomisi
söyleyecek sözü yok. Çünkü, destekledikleri Avrupa Merkez sürdürülebilir ekonomik ortama da odaklanmaları.
Bankası’nın (ECB) enflasyonla mücadele rotası ve küresel için yüzde
ekonomideki sorunlar nedeniyle Almanya’nın kendisi de UNCTAD’ın ikinci önerisi, politika yapıcıların reel ücretle- 0,5 küçülme
yüzde 0,4’lük bir daralma bekliyor. Alman Merkez Bankası rin uyumlu şekilde artırılmasının savunuculuğunu yapmala-
(Bundesbank) da, ülke ekonomisine yönelik Eylül ayı rapo- rı ve çalışan kesimlere somut taahhütlerde bulunmaları. Bu tahminini
runda, son ekonomik verilerin kısa vadede Alman ekonomisi amaçla, kapsamlı bir sosyal koruma modeline yönelik çalış-
için pek umut vaat etmediği belirtilerek, ekonomik üretimi- maları önceliklendirmek gerekiyor. Üçüncü öneri ise, geliş- paylaşan IMF,
nin 2023’ün üçüncü çeyreğinde ve yıl genelinde daralacağını mekte olan ülkelerde temiz enerjiye geçiş sürecine yatırımın Almanya ile ilgili
zaten duyurmuştu. Almanya, başta the Economist, çeşitli daha aktif olarak sürdürülmesi. Bu amaçla da, daha güçlü
uluslararası medya yayınlarında ‘Avrupa’nın hasta adamı’ çok taraflı bir işbirliğinin inşasının hızlandırılması, bunun tahminini ikinci
olarak adlandırılmasını da haksızlık olarak nitelendiriyor yanı sıra teknoloji ve finansmanın erişilebilir ve uygun fiyatlı kez aşağı doğru
ve eleştiriyor. Eleştirileri haklı. Ama, keşke konu kendisine hale getirilmesi adına, Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Ulus-
dokunana kadar beklemeyip, uzun zamandır başka ülkelere lararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası’nın kapsamlı çok revize etmiş
yapılan bu tür ‘masa başı’ algı operasyonlarına prim verme- taraflı anlaşmalar ve uzun vadeli finansman imkanları için
seydi. ellerini daha fazla taşın altına koymaları. durumda.”