Page 33 - Sayı-64 Temmuz - Ağustos 2023

TEMMUZ-AĞUSTOS 33

Bilhassa, Avrupa Birliği’nin (AB) önde gelen ülkeleri, uluslararası ekonomi çevrelerinde küresel emtia fiyatları
yaşam standartları, siyasi ve askeri alanda yeni tehdit- büyük bir dikkatle takip ediliyor. Küresel emtia fiyatla-
ler ve meydan okumalar, ciddi bir uluslararası mesele rındaki oynaklığının içinde bulunduğumuz son birkaç
olarak yükselmekte olan ‘göçmen’ başlığı, kendi ‘kon- hafta yeniden artmış olması, ‘küresel enflasyon riski’ne
for alanları’nda tüm bu meselelerden tecrit olduklarını yönelik endişeleri de arttırmış durumda. Küresel emtia
düşündükleri, tecrit olmayı sürdüreceklerine samimi fiyatları içerisinde en yakından takip edilenler elbette
olarak inandıkları bir ‘naif’lik içerisinde yaşamlarını sür- tarım ürünleri. Ocak 2021’e göre mısır fiyatı yüzde 13
dürmekteydiler. Ta ki, 2008 küresel finans krizi, Avrupa daha yüksek seviyede iken, küresel emtia fiyatlarındaki
Birliği Komisyonu’nun aşırı hantal yapısı ve aşırı yavaş aşırı oynaklığa, fiyatların yukarı ve aşağı dalga boyunun
karar alma süreci ve Avrupa Merkez Bankası da (ECB) giderek artmasına bağlı olarak, buğday yüzde 6, pirinç
aşırı ‘neoliberal’ görüşün pençesi altında ekonomik krizi fiyatları ise yüzde 4 altında seyrediyor.
daha da derinleştiren bir acziyet gösterene kadar. Tüm Sadece bir haftada, buğdayın fiyatı yüzde 4.2, pirincin
bu hatalar zinciri, Avrupa’nın KOBİ’leri, esnafı, orta ve fiyatı yüzde 3.9, mısırın fiyatı yüzde 2.1 ve soya fasulye-
ortanın altında gelir düzeyi olan kesimleri üzerinde cid- sinin fiyatı yüzde 1.2 artış kaydetti.
di bir tahribata ve Yunanistan, İtalya, İspanya, Portekiz,
İzlanda ve kısmen İrlanda’da ağır bankacılık ve finans Intercontinental Exchange’de (ICE) ise pamuk yüzde 4,
krizleri yaşanana kadar. kahve yüzde 1.1 ve kakao yüzde 0.1 değer kazanırken,
şeker yüzde 3.2 değer kaybetti. Şekerde son bir ayda ya-
Almanya bu süreci daha hafif atlatırken, Fransa, Belçika, şanan hızlı yükseliş sonrası kar satışlarındaki artışın ağır
Hollanda, Avusturya ve İskandinav ülkeleri, derin olma- bastığı gözleniyor. Küresel emtia piyasalarında ürün bazlı
sa da, ciddi zorluklarla karşılaştılar. Orta ve Doğu Avru- fiyat ayrışmasında ve fiyatların oynaklık dalga boyunun
pa ülkeleri de ciddi manada zorlandılar. Bu sorunların artmasında, dünyanın önde gelen merkez bankalarının
üstüne, DAEŞ terör örgütü tarafından planlanan terör para politikası tercihlerinin seyrine yönelik olarak ka-
saldırıları, hayli uzun zamandır insanlık dışı olaylar yaşa- rışık sinyal vermelerinin etkisi de büyük. Merkez ban-
mamış Avrupa’yı şok etti. 2015’de Fransa’daki ağır terör kaları enflasyonla mücadelede kararlılık mesajı vermeyi
eylemleri, tüm Avrupa ülkelerinde yapılan intihar saldı- sürdürmekteler.
rıları, ABD’nin ve Birleşik Krallık’ın 2001 ve 2005’den
bu yana yaşadıkları terör eylemleri sonrasında, Avrupa’yı Nitekim, Dünya Bankası’nın (WB) ‘gıda güvenliği’ çalış-
da tehdit alanı içerisine aldı. Batılı ülkeler, Türkiye gibi maları kapsamında düzenli olarak takip ettiği gıda enflas-
NATO üyesi önemli müttefik ülkelerin terör alanında yonunun düşük gelir grubundaki ülkelerde yüzde 64.7’yi,
yaşadıkları acı tecrübelere bağlı olarak, uluslararası te- orta gelir grubundaki ülkelerde yüzde 83.7’yi, yüksek gelir
rörün herkesi tehdit eden ne ölçüde ciddi bir tehdit ol- grubundaki ülkelerde ise yüzde 89’u bulmuş olması, mer-
duğunu anlamamakta, ‘konfor alanları’ içerisinde bu tür kez bankalarını para politikasını sıkılaştırılmış düzeyde
insanlık dışı eylemlerden tecrit olacaklarına, ne acıdır ki, tutmaya zorluyor gözüküyor. Bununla birlikte, merkez
inandılar ve bu nedenle, birlikte, konsolide, işbirliğine bankaları para politikası sıkılaştırıldıkça, bankacılık siste-
dayalı güçlü bir tepki gösterilemedi. mi bilançolarına verilen zararın da farkındalar. Özellikle,
ABD’de bankacılık sektörüne ilişkin risklerin devam et-
2008 Küresel Finans Krizi, ardından ciddi manada tır- mesi ve bankacılık sektörü hisse senetlerinde sebep olduğu
manışa geçen terör eylemleri ve üstüne gelen, iki siyah fiyat dalgalanması FED’i zorlu bir açmazın içerisine sü-
kuğu, küresel pandemi ve Rusya- Ukrayna Savaşı’nın rüklemekte. ECB de parasal sıkılaştırma konusunda güçlü
sebep olduğu tehditler, meydan okumalar ve ana ve art- mesajlar verse de, Avrupa’nın imalat sanayi Satın Alma Yö-
çı etkiler, batılı ülkelerin 14 yıl sonra şu temel gerçeği neticileri Endeksi’ndeki (PMI) daralmanın devam etmesi,
kabullenmeleri gerektiği net bir şekilde öne çıkarıyor: bankayı bir açmaza sürükleyebilir.
“’Konfor Alanı’ çökeli, biteli çok oldu.” Artık, dünya-
nın hiçbir köşesi için, dünyanın hiçbir coğrafyası için Değerli metallerde, altın yüzde 1.4 ve gümüş yüzde 2.5
bir ‘konfor alanı’ndan söz etmemiz mümkün değil. değer kazanırken, paladyum yüzde 0.7 ve platin yüzde
Dünyanın bütünü, küresel siyasi krizler, küresel ve böl- 1.4 değer kaybetti. Baz metallerde ise, Çin’in fiziki tale-
gesel gerginlik ve çatışmalar, küresel ekonomik ve ticari bini kısmasıyla bilhassa bakır fiyatları yüzde 1.1 geriler-
krizler, küresel virüs salgını tehdidi, küresel enerji krizi ken, tersine, kurşun yüzde 1.8, alüminyum yüzde 1.9 ve “Sadece bir
tehdidi, küresel gıda krizi tehdidi, küresel tedarik zinciri çinko yüzde 1.2 fiyat gerilemesiyle bakırı takip ederken, haftada,
krizi tehdidi ve küresel iklim krizi tehdidi ile karşı karşı- nikel fiyatı ise tersine yüzde 3.8 arttı. Brent petrol fiyatı
ya. ‘Yükselen’ gelişmekte olan ekonomiler, hiçbir zaman yüzde 6.2 ve New York Ticaret Borsası’nda işlem gören buğdayın fiyatı
‘konfor alanı’na sahip olmadıklarının bilinci ve tecrübesi doğalgaz fiyatı ise yüzde 11.3 değer kaybetti. Kuzey Ya- yüzde 4.2,
ile, her daim tehdit ve meydan okumalara göğüs gererek rım Küre’de havaların hızla ısınacağı beklentisi ile, do-
ve hazırlık yaparak son 40 yıldır ‘kalkınma’ mücadelesi ğalgaz fiyatlarında gerileme beklentisi artmış durumda. pirincin fiyatı
veriyorlar. Batılı ülkeler de kendilerinin de artık ‘konfor Görünen o ki, merkez bankalarının para politikasını sı- yüzde 3.9,
alanı’nı kaybettiklerini anlamalı ve işe koyulmalılar. kılaştırma mesajları ile, küresel büyümenin ‘resesyon’ ris-
kiyle karşı karşıya kalması arasında, küresel emtia piya- mısırın fiyatı
KÜRESEL EMTİA FİYATLARINDAKİ OYNAKLIK HALEN salarındaki önemli oyuncular farklı okumalar yaptıkça, yüzde 2.1 ve
YÜKSEK emtia fiyatlarında aşırı oynaklık, yukarı ve aşağı doğru fi-
yatlarda oynaklığın getirdiği dalga boyundaki genişleme soya fasulyesinin
Küresel enflasyonun seyri ve dünyanın önde gelen sürecek. Küresel enflasyonun seyrine yönelik belirsizliğin fiyatı yüzde 1.2
merkez bankalarının bundan sonra atmayı sürdürecek- süreceği anlaşılıyor. Bununla birlikte, orta vadede pozitif
leri para politikası adımlarının tahmin edilmesi adına, büyümeyi ve istihdamı koruma güdüsü ağır basacaktır. artış kaydetti.”