Page 59 - borsaaktuel-68-k

MART-NİSAN 59
59
MART-NİSAN

COĞRAFİ İŞARET NEREDEN ÇIKTI? 1907’deki

Coğrafi işaret fikri ilk olarak dolandırıcılık ve hileye çiftçi isyanını
karşı üretici ve tüketiciyi korumak için hükümetle- hazırlayan
rin önlem alma ihtiyacı duymasıyla ortaya çıkıyor. diğer sebeplere
Zengin mutfağını taklit ürünlerden koruma çabala- bakıldığında,
rı, Fransa’nın coğrafi işaretler konusunda öncü ol- meselenin
masını sağlıyor.
aslında arz
Ancak 19. yüzyıla kadar gelişmiş bir coğrafi işaret sis- talep dengesinin
temi görmememizin nedeni sanayi ve teknolojideki
yetersizlik ile bağlantılı. Süreç, demiryollarının geliş- bozulmasıyla
mesiyle beraber, ürünlerin dolaşımının hızlanması, şarap fiyatlarının
neticede taklit ürünlerin artışı ve yaygınlaşması ile hız düşmesi ve
kazanıyor. Bu taklit ürünlere karşı, devletler bir dizi üreticinin kar
önlemler alarak coğrafi işaretlerin temellerini atıyor.
edememesi
Bu kapsamda, Fransız Devriminden sonra 1803 yı- olduğu da
lında “Dolandırıcılığı Engelleme Kanunu” çıkarılsa görülüyor.
da, bu yasanın cezai yaptırımlar hususunda yetersiz
olduğu görülüyor. Bu kanuna ek olarak 1824 yılında
“ürünlerin menşeini yanlış belirtenler için ağır ceza-
lar” içeren bir kanunun daha yürürlüğe girmesiyle,
modern coğrafi işaretlere giden ilk hukuki düzenle- Fransa, Midi’deki şarap üreticilerinin isyanı (1907)
me yapılmış oluyor.
sine artış söz konusuydu. Fransa’daki şarap üretici-
leri titizlikle üretimine devam ederken, Cezayir’deki
AVRUPA’DA COĞRAFİ İŞARETİN GELİŞİMİ
bağlardan düşük kalitedeki şaraplar da Fransa’ya akı-
Fransa’da etiketleme sahtekârlığına ilişkin ilk dü- yordu. Bu da Fransa genelinde ve özellikle Midi’de
zenleme 1905’te yayınlanıyor. Bu kanun, önceden şarap fiyatlarındaki çöküşü hızlandırdı.
yapılmış düzenlemelere ek olarak, sadece coğrafi İsyan öyle bir hal aldı ki, belediye binalarının yağ-
menşe konusunda dolandırıcılıkla sınırlı kalmıyor,
üreticinin de menşe etiketli ürününü alıcıya doğru malanması, ordunun şehir merkezine müdahale et-
şekilde sunması bekleniyor. 1905’deki bu düzenle- mesine varacak kadar büyüdü. Sonuçta isyan, şarap
me sonrasında, ilk olarak birçok şarap ürünü Fransa üreticisinin şikâyetlerine cevap veren yasa tasarıları-
tarafından tescil edilmiş oluyor. nın kabul edilmesi ile sona erdi.

Yine aynı tarihlerde, ABD’de varlığı keşfedilen ve Midi isyanını takip eden yıllarda birkaç isyan daha
asma köklerine yapışarak kökü tamamen kurutan gerçekleşmesi ile süreç üreticilerin lehine değişmeye
bir zararlı, Avrupa’ya yayılarak üzüm bağlarının devam etti. 1911’deki ismini de şarap ve şampanya
çoğunun kaybına neden oluyordu. Fransız hükü- üretiminden alan Şampanya bölgesindeki bağcıları
metinin ilaçlama kısıtlamalarındaki ısrarı, bu zarar- isyanı daha küçük ama yine de çarpıcı bir isyandı.
lı böcek sorununun, bir köylü devrimi olan büyük
Midi şarap isyanına dönüşmesindeki etkenlerden
biri olacaktı.

1907 MİDİ ŞARAP İSYANI

1907’deki çiftçi isyanını hazırlayan diğer sebeplere
bakıldığında, meselenin aslında arz talep dengesinin
bozulmasıyla şarap fiyatlarının düşmesi ve üretici-
nin kar edememesi olduğu da görülüyor. Çünkü o
dönemde, piyasada şarap miktarında azalmanın ak- Şampanya Bağcılarının İsyanı (1911)