Page 14 - borsaaktuel-74-k

14 EKONOMİYE BAKIŞ

KÜRESEL FİYATLAR GEVŞERKEN,

TARIM ENFLASYONUNDA KISMİ YAVAŞLAMA

FAO Küresel Gıda Fiyat Endeksi (FFPI) Ocak 2025’te 124,9

puan olarak gerçekleşti. Bu, aralık ayına göre 2,1 puan, yani
1,6’lık gerileme anlamına geliyor. Türkiye’de ise, tarım sektörü

üretici fiyatları endeksi 2025’e 2,74 artışla girmesine rağmen,
geçen yılın aynı dönemine göre 1,11 azalma mevcut.

PROF. DR.
KEREM ALKİN Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı FAO’nun Mart 2022’deki fiyat zirvesine göre 35,3 puan, yani yüz-
küresel fiyat endeksi 2025 yılının ocak ayına düşüş ile de 22 daha düşük seviyede.
başladı. Türkiye’de ise, tarım sektörü üretici fiyatları FAO Tahıl Fiyat Endeksinin gerilemişinde, ocak ayı
endeksi 2025’e yine artışla girdi. Küresel tarım fiyatları boyunca zayıf ithalat talebi nedeniyle, birçok büyük
yüzde 1,6 gerilerken, ocak ayında tarım ÜFE’si yüzde ihracatçı ülkenin elinde kalan arz satışların yavaşlaması
2,74 artış gerçekleştirdi. Yine de, 2024 yılının ocak ile birlikte, küresel fiyatları aşağıya doğru baskılarken,
ayında tarım ÜFE artış oranı yüzde 3,85 olduğundan, Rusya’daki arz daralması ve Avrupa Birliği, Rusya ve
göreceli olarak daha düşük tarım enflasyonu artış oranı ABD’nin bazı bölgelerinde karışık kış ekimi koşulları
nedeniyle, 2024’ün ocak ayında yüzde 57,85 olan yıl- fiyatların daha da gevşemesini engellemiş gözüküyor.
lıklandırılmış enflasyon, 2025 yılının ocak ayında yüzde Yoksa, tahıl fiyatları daha da gerilebilirdi. Küresel mısır
35,54 seviyesine geldi. 2024’ün bütününde, mart ve fiyatları ise, son iki yılda ilk kez bir önceki yılın aynı dö-
mayıs aylarında yüzde 61’in üstünü gördüğü de oldu neminin üzerine çıktı. Bu yükselişin arkasında mevsimsel
yıllıklandırılmış enflasyonun, yüzde 32 ve yüzde 31’e de olarak sıkışık arz, Arjantin’de ekim döneminin tamam-
gördüğü oldu ağustos ve eylül aylarında. lanmasıyla birlikte elverişsiz hava koşulları, Brezilya’daki
Nasıl ki, FOA küresel gıda endeksi 2024’ü 127 puan ana mahsulün (safrinha) yavaş ilerlemesi ve ABD’de mı-
seviyesinden kapattıktan sonra, 2025’in ocak ayı so- sır üretimine dair stok tahminlerinin aşağı yönlü revize
nunda 124,9 puana geriledi; Türkiye’de tarım ÜFE’si de edilmesi gibi faktörler etkili olmuş gözüküyor.
2024 yılını yüzde 37,01 ile kapattıktan sonra, 2025’in Diğer iri taneli tahıllar arasında, dünya genelinde sor-
ocak ayı sonunda yüzde 35,54 seviyesine geriledi. Bu gum ve arpa fiyatları yeni yılın ilk ayında artış göste-
arada, Türkiye’de tarımsal üretime girdi olan mal ve rirken, arpa fiyatlarındaki artış oldukça sınırlı kaldı.
hizmetlerin fiyatlarındaki artış ta, yani girdi maliyetle- FAO Tüm Pirinç Fiyat Endeksi ise ocak ayında yüzde
rindeki artış ta 2024’e yüzde 45,11 ile başlamış iken, 4,7 düştü. İhracat ülkelerin elindeki yeterli ve uygun
2024’ün sonunda girdi maliyetlerindeki artış oranı yüz- geniş arz, buna bağlı olarak ihracatçı ülkeler arasındaki
de 32,49’a gerilemiş. Bir yanlış anlamayı da düzeltelim; rekabet fiyatlar üzerinde baskı oluşturmaya devam et-
enflasyonun sadece artış hızı yavaşlıyor. Yoksa, tarım mekte. FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi’nde ise, düşüş
ve gıda fiyatları da, tarım ve gıda üretim maliyetleri de esas olarak küresel palm yağı ve kanola (rapiska) yağı fi-
artmaya devam ediyor. Sadece artış hızı yavaşlıyor veya yatlarının gerilemesinden kaynaklanmış durumda. Soya
hızlanıyor.
ve ayçiçek yağı fiyatları dengeli kalmış gözüküyor. Soya
fiyatlarında yukarı yönde baskı Güney Amerika’nın
KÜRESEL FİYATLARDAKİ GERİLEMEDE ŞEKER, bazı üretici bölgelerinde olumsuz hava koşullarından
“Türkiye’de tarım BİTKİSEL YAĞLAR VE ET FİYATLARI BASKIN kaynaklanırken, ayçiçek yağı fiyatları ise küresel ithalat
talebinin güçlü seyretmesi nedeniyle yukarı yönde baskı
ÜFE’si 2024 yılını FAO Küresel Gıda Fiyat Endeksi (FFPI) Ocak 2025’te görmekte.
tüm ürünlerin ortalama fiyat endeksi 124,9 puan olarak
yüzde 37,01 gerçekleşti. Bu, aralık ayına göre 2,1 puan, yani 1,6’lık FAO Et Fiyat Endeksinde ise, düşüş koyun ve kümes
ile kapattıktan gerileme anlamına geliyor. Bu gerilemede şeker, bitkisel hayvanları etinin uluslararası fiyatlarının gerilemesin-
den kaynaklandı. Bu ürünlerdeki fiyat gerilemesi, sığır
yağlar ve et fiyat endekslerindeki düşüşlerin, süt ürün-
sonra, 2025’in leri ve tahıllardaki artışlardan daha ağır basmasının payı eti fiyatlarındaki artıştan daha baskın kaldı. Koyun eti
ocak ayı büyük. Bununla birlikte, genel endeksin, 2024 yılının fiyatları, yeni yılda azalan küresel taleple gerilerken, kü-
mes hayvanları eti fiyatlarındaki gerileme de, özellikle
ocak ayına göre, bir önceki yılki seviyesinden 7,3 puan,
sonunda yüzde yani yüzde 6,2 daha yukarıda. Yanii, 2024’de küresel ta- Brezilya’daki ucuzlamış yem fiyatlarının üretimi destek-
35,54 seviyesine rafta da bir enflasyon gözlemlendi. Yine de, 2025 yılının lemesiyle birlikte arz bollaşmasını yansıtmakta. Sığır eti
ocak ayı genel fiyat seviyesi, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın
fiyatlarında ise, kilit önemde pazarlardan gelen güçlü it-
geriledi.” ağır şokunun küresel tarım-gıda fiyatlarına yansıdığı halat talebi nedeniyle yükseliş görüldü. Peynir fiyatları,