Page 63 - borsaaktuel-74-k

MART-NİSAN 63
63
MART-NİSAN

na ve çürüklüğüne göre değişir. Hele yağ, başlı başına Anadolu’da çoraptan kumaşa, faniladan boyaya ka-
bir laboratuvar mevzuu oldu. Balkabağı kurusundan dar hemen her ürünün tağşişli olduğu vurgulanıyor.
balmumu hülasasına kadar, içinde ne aransa bulunu- Haberin son cümlesi, çözümün merkezi idarenin ira-
yor: Sıhhate yarar nesneden gayrı! desinde olduğunu söylüyor: “İktisat Vekâleti bütün
Kaymak namı altında satılan yumuşak küspeleri, ineğe bu nevi işleri sıkı bir kontrol altına koyan tedbirler
gösterecek olsanız, sütünden yapılmadığına, kendi diliy- almadıkça bu fenalıkların önüne geçilmesi imkanı
le böğüre böğüre yemin eder. yoktur.”
Üzümün, suyunun suyunun suyundan yapılan sirkeye ***
ne dersiniz? O bile, eskiden olduğu gibi, yalnız kabına Taklit ve tağşişi engellemek için, denetimlerin sıklaş-
değil, keskinliğinin zararını, midelerimize çektirmeye ması ve cezaların artırılması gerektiğine dair bir yazı
başladı. da 27 Ekim 1934 tarihli Hakimiyeti Milliye gaze-

Sözü uzatmayalım: Tahan helvası üstübeçli (günümüz- tesinin başyazarı Falih Rıfkı’nın kaleminden çıkmış:
de, sağlıksız olduğu için sadece dış mekan boyaların- “Hiçbir Avrupalının kendini zehirleyen veya midesini
da kullanımına izin verilen madde), pirinç taşlı, ar- bozan adama karşı insafı, müsamahası, merhameti yok-
mut çürük, kumaş otludur!” tur. Ceza ve kontrol zulüm derecesinde ağırdır.
Yazar, birbirinden güzel diyaloglarla, havyar, kaşar, sa- Bizde de zulüm derecesinde ağır bir ceza ve kontrol ku-
lep, tavuk, sakız leblebisi, meyve ve sebzelerdeki sah- rarak, yiyecek içecek hilelerine kati surette set çekmek
tekârlıkları sıraladıktan sonra yazısını şöyle bitiriyor: zamanı gelmiştir. (…) Milletin sıhhati, bütün ticaret-
“Bu gidişle (…) İstanbul halkı da, hep bir ağızdan Be- lerin, kazanç kaidelerinin ve bütün müsamahaların,
lediye kapısında feryat edecek: merhametlerin üstünde bir şeydir.”
- Yahu! Allah rızası için katkısız tarafından bir ***
şey verin bize!” İkinci Dünya Savaşı yıllarında ise gıda darlığının da

*** eklenmesiyle, bugünkü gıda kodeksine benzer bir
nizamname yayınlanarak, taklit ve tağşişle mücade-
1930’lu yılların gazeteleri incelendiğinde bu ve buna
benzer birçok yazı ve habere rastlarsınız. Bunların or- le sürer. 9 Eylül 1942 tarihli Bugün gazetesinin ilk
tak özelliği ise ne yazık ki sorunun çözülebileceğine sayfasında yayınlanan “Gıda Maddelerinden Tağşi-
olan inancın azlığıdır. şe Meydan Verilmeyecek” başlıkla haberin spotun-
da, “Gıda maddelerinin ve umumî sıhhati ilgilendiren
Örneğin 17 Ağustos 1937 tarihli Son Posta gazete- eşya ve levazımın hususî vasıflarını gösteren nizamname
sinin ikinci sayfasında yer alan Muhittin Birgen im- neşredildi” ifadesi vardır. Bu haberde, Falih Rıfkı’nın
zalı, “Taklid ve Tağşiş Ruhunun İmhası Lazımdır” sekiz yıl önce talep ettiği caydırıcı cezalar hakkında
başlıklı yazı şöyle başlar:
bir bilgi yer almaz. Ancak, haberin hemen üstünde
“Türkiye’de taklid ve tağşiş, hiç değilse bir kısım iktisadi yer alan “Vurguncular Daha Şiddetle Cezalandı-
faaliyetlerin esasıdır.” rılacak” başlıklı haberde, yokluk yıllarının etkisiyle
Ardından örnekleri sıralar Muhittin Birgen: Alkol olacak, meslekten men, malların müsaderesi ve 10
derecesi düşük kolonya ve içkiler, ilaçlar, kumaşlar, yıla varan hapis cezalarından bahsedilir.
pamuklar, pudralar ve saire… ***
Muhittin Birgen’in yazısı şöyle bitiyor: “Bugünkü Hülasa, gıdada taklit ve tağşiş günümüzde de canlı-
vaziyet kötüyü ve mağşuşu (hileli mal) iyiye ve temize ve lığını koruyan bir sorun. Özellikle, internet ve semt
hilekârlığı da doğruya karşı himaye eden bir hal oluyor. pazarlarındaki denetim sorunları ile yeterince caydırı-
Bur derdi bir an evvel tezgâha koymak ve hilenin, fesa- cı olmayan cezalar sorunu büyütüyor.
dın, tağşişin kökünü ezerek memleket iktisadiyatına bir Ama bence en önemli sorun tüketici bilinci ve so-
ahlak ve nizam vermek icap ediyor.”
rumluluğundaki eksiklik. Tarım ve Orman Bakanlı-
*** ğının ALO 174 Gıda Hattı ve Ticaret Bakanlığının
Aynı gazetede birkaç hafta sonra, 8 Ağustos 1937’de Alo 175 Tüketici Şikayet Hattı etkin kullanılmazsa
yayınlanan, “Taklide ve Tağşişe Karşı Bütün Mem- ve yüzbinlerce noktadaki milyonlarca kalem ürünü
lekete Şamil Bir Mücadele Lazımdır!” başlıklı takip etmekte zorlanan Devlet organlarına destek
haberde de benzer örnekleri sıralanarak, özellikle olunmazsa cezaların artırılması da yeterli olmaz…