Page 8 - 03. İSTİB Haber Haziran 2022 Sayı 3

04SYF8_MASTER 2.06.2022 22:32 Page 1

İSTİBHaber ton kırmızıbiber üretildiğini
Güneydoğu’da 250 bin - 300 bin

belirten Aydın Acun “Biz
öncelikle bir kırmızıbiber
ülkesiyiz. Kırmızıbiberden birçok
ürün oluşturuyoruz” dedi.
İSTANBUL TİCARET BORSASI GAZETESİ G I D A & G Ü N D E m & H A B E r www.istib.org.tr
‘Baharat sektörünün sorunu

üretimdeki sürdürülebilirlik’

İSTİB Meslek Komitesi Üyesi Aydın Acun Türkiye’de tarımının en önemli sorununun sürdürülebilirlik olduğunu belirterek
“Bizim belli kalitede, belli tonajda ürünü, doğru zamanda arz edebiliyor olmamız lazım. Sürdürülebilirlik, hem iç piyasa,
hem de dış piyasa için anahtar kavram” dedi. Acun, İSTİB Haber Yayın Yönetmeni İsmail Şen’in sorularını yanıtladı.

İsmail Şen: Sizin aslında birçok sektörünün gelişmesini engelliyor.
şapkanız olduğunu biliyoruz. Gıdanın İ. Ş.: Siz aynı zamanda Ambalajlı
çeşitli dallarındaki şirketlerde Baharat Üreticileri Derneği
çalışıyorsunuz. Ama bu gün baharatı Başkanısınız. Baharatın
konuşacağız. Tarihteki ticaret yollarından ticarileştirilmesi aşamasındaki
biri de Baharat Yolu’dur. Baharatın sorunlar nelerdir?
binlerce kilometrelik yollar aşarak Uzak A. A.: Baharat büyük potansiyeline
Asya’dan Avrupa’ya ulaşması, öneminin rağmen Türkiye’de en az organize
de göstergesidir değil mi? gıda kategorilerden biri. Belki de en
Aydın Acun: Dünya tarihine az organizesi. Tedarik zincirinin
baktığımızda baharat meta olarak tümünden bahsediyorum.
nitelendirilebilecek az sayıda ürün Üretimden, tüketime kadar yeterli
grubundan birisi. Biz Antik çağın öncesine organize olamamak, bu sektörün
bile gittiğimizde Uzakdoğu’dan Avrupa’ya hak ettiği ya da gelebileceği yere
önemli bir baharat ticareti faaliyetinin ulaşmasını engelliyor. Birçok
yürütüldüğünü görüyoruz. Önce insanlar ürünümüz var, büyük bir
lezzetini keşfediyorlar. Daha sonra da bu potansiyelimiz var ama bunları ne
lezzetin ticaretini yapıyorlar hatta para yazık ki, istikrar ve
yerine kullanıyorlar. Kadim ticaret yolları sürdürülebilirlik içinde
doğudan batıya mal ulaştıran kanallar. sunamıyoruz.
Uzak Doğudan, Orta Asya’nın İ. Ş.: Standartla ilgili sorunlar var
steplerinden başlayıp, İran coğrafyasından mı?
geçerek Anadolu’muza ulaşıyor. A. A.: Standartla ilgili ciddi
Anadolu’muzdan da Avrupa’ya varıyor. sorunlarımız var. Standardı
Ticaret zamanla deniz yollarına eviriliyor. sağlayamadığımız zaman ürün arzu
Hindistan’dan, Çin’den, Kızıldeniz’e edilen ticari değerine ulaşamıyor. Bu
gemilerle gelen mallar, buradan, hem sorun, dış ticaret tarafında da
deniz hem de kara yoluyla Afrika’nın problemler yaratıyor. Çünkü takdir
kuzeyine ve Avrupa’ya ulaşıyor. edersiniz dış ticarette alıcı, belli ürünü
Dolayısıyla baharat dünya tarihine belli zamanda belli tonajlarda almak
damgasını vurmuş az sayıda metadan biri. ister. Ürününüz iyi de olsa bunu Aydın Acun Kimdir
Aslında bu seyahat Ortaçağda da devam sağlayamadığımız zaman maalesef
ediyor. Ortaçağın gelişme gösteren ticaret ticaretiniz de gelişemiyor.
merkezlerine baktığımızda, önce Venedik, çok geliştiren ülke. Özellikle karabiberde değişikliği nedeniyle bugün İ. Ş.: Tüm bu sorunların çözümü ile Aydın Acun, lisans eğitimini
daha sonra Lizbon ve en sonunda ticaret hacmi artıyor. Bu üç ülke dünya üretemediğimiz ürünlerin de üretilmesi ilgili Ambalajlı Baharat Üreticileri Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi
Amsterdam, Avrupa ve baharat ticaretinin baharat ticaretinin yarısını ellerinde mümkün olabilir. İklim değişikliği Derneği olarak bir stratejiniz, bir çözüm Uluslarararası İlişkiler Bölümü'nde
merkezinde yer alıyor ve kıtayı Yeniçağa bulunduruyor. Bölgenin diğer ülkeleri de önümüzdeki dönemde öneriniz var mı? tamamladıktan sonra İş Bankası
taşıyorlar. katıldığında Uzakdoğu dünya baharat daha önce üretmediğimiz Önce A. A.: Biz ülke olarak Teftiş Kurulu'nda başladığı
İ. Ş.: Peki, lezzeti dışında baharatı cazip ticaretinin yüzde 80’ini oluşturuyor ürünlerin üretilebilmesi insanlar üretime çok değer veriyoruz. bankacılık kariyerine çeşitli
kılan bir tarafı var mı? Örneğin diyebilirim. davranmamız gerektiğini, ne“ Ama ürünün ticari değerin de bankalarda kurumsal bankacılık ve
fırsatını tanıyabilir. Bir
yiyeceklerin korunmasında da İ. Ş.: Vietnam diğerlerine göre küçük bir taraftan iklim değişikliğinin lezzetini artırılması lazım. Talebe proje finansmanı alanlarında devam
kullanıldığını biliyoruz. coğrafi alana sahip olmasına rağmen olumsuz etkilerini keşfediyorlar. uygun standartta üretilen etti.
A. A.: Çin ve Hindistan’ın iklim oldukça iyi bir payı var. durdurulması için çalışırken, Daha sonra da bu ürün, doğru biçimde sektörde gıda ve teknoloji
Yurt içi ve yurt dışında reel
Uzakdoğu coğrafyasında. Tabi“ Baharat kooperatif modeli ile geniş yapmamız gerektiğini de yapıyorlar hatta baharat ticareti, ihracat da şirketlerinde, önce finansman ve iş
A. A.: Vietnam’da değişik
gelişmeler karşısında nasıl
özellikleri dolayısıyla baharatın
paketlendiğinde değerli
lezzetin ticaretini
bir kooperatif modeli var. O
lezzeti dışındaki
oluyor. maalesef Türkiye’deki
fonksiyonları da önemli
geliştirme tarafında, daha sonra
elbette. Bunlardan biri
düşünmeliyiz.
alanlarda büyük hacimli
dâhil, genelde açık dökme
büyük
para yerine kulla-
operasyonlar tarafında
İ. Ş.: Türkiye’de yaygın
karabiber ve diğer baharat
ürünler üzerinden gidiyor.
koruma fonksiyonu. Dünyanın
nıyorlar.
potansiyeline
sorumluluklar aldı. Yıldız Holding'e
üretimi yapıyorlar. Dünya
olarak üretilen baharat
büyük bölümünde baharatla
Aslında Türkiye gıda
ait çeşitli şirketlerde yönetim kurulu
rağmen
sanayinde birçok güçlü
işleme tabi tutularak korunan
türleri neler?
ticaretinde karabiberi
A. A.: Biz öncelikle bir
gıdalar olmuş. Özellikle de
görevlerini ifa etti. 2010 yılından
İ. Ş.: Dünyada kaç çeşit
kırmızıbiber ülkesiyiz. Bizim özellikle
Ama ne yazık ki baharatta kuvvetli
organize gıda
itibaren ağırlıklı olarak Ortadoğu
baharat var?
Güneydoğu bölgemizde 250 bin - 300 bin
markamız yok. Bu iç piyasada da böyle. İç
bunların yanında başka Türkiye’de en az yönlendiriyorlar. oluşturuyoruz. Ülkemiz için çok önemli bir ” markaya sahip bir ülke… üyelikleri ve genel müdürlük
fonksiyonel özellikleri de var. kategorilerden A. A.: Sınıflandırma ton kırmızıbiber üretiliyor. piyasada böyle olmayınca dış piyasada hiç coğrafyasında iş geliştirme ve şirket
Başta sağlık, kimyasal ve biri. Belki de en az farklarına göre 3000-4000 Kırmızıbiberden birçok ürün olmuyor. Bizim hedeflerimiz de büyük satınalma / birleştirme projelerine
kozmetik ürünler gibi… Tüm organizesi. civarı. Endemik bitkilere uluslararası firmaların tedarikçisi olmayla liderlik etti. Birçok Körfez şirketinde
bunlar dolayısıyla baharat girdiğimiz zaman çok daha ürün. Bunun arkasından meşhur kekiğimiz sınırlı kalıyor. Doğal olarak bu durum yönetim kurulu üyeliği yapmaktadır.
önemini hiç kaybetmemiş. büyük bir sayı ortaya geliyor. Dünyadaki en büyük kekik ürün çeşitlenmesini de engelliyor. Herkes 2015 yılından bugüne Türkiye'de
İ. Ş.: Baharatın bronz ” çıkıyor. Ticarete konu üreticisiyiz. Defneyaprağı da önemli bir sadece kolay ticareti yapılacak ürünlere ve Körfez bölgesinde faaliyetleri
çağından beri, neredeyse dört bin yıldır, olanları sayarsak 1000 civarında diyebiliriz. ürün ve dünya ticaretini yönlendiriyoruz. yoğunlaşıyor, katma değerli ürünlere bulunan Noor Asia Şirketlerinin
ticaretinin yapıldığını biliyoruz. İ. Ş.: Bu 1000 tane ticarileştirilmiş Kimyon ve naneyi de eklersek, bizde en yeterince yönelmiyor. Sonuçta büyük bir yönetici ortağıdır. Savola Türkiye
Uzakdoğu ülkeleri o zamandan beri baş baharat türünden ne kadarı Türkiye’de çok üretilen beş baharatı listelemiş oluruz. potansiyeli olan bu sektör, potansiyelinin Yönetim Kurulu üyesidir.
aktör mü? üretiliyor? İ. Ş.: Sizce üretimimizle ilgili en önemli çok gerisinde kalıyor. Olumsuz faktörlere Sivil toplum çalışmalarına da
A. A.: Tabii, Uzakdoğu baharatta hep A. A.: Türkiye üç iklim kuşağının sorun ne? rağmen baharatın büyük avantajı var. önem veren Aydın Acun, Ambalajlı
ön planda olmuş. Dünya baharat kesiştiği bir ülke. Bunun getirdiği çok A.A.: Türkiye’de tarımının en önemli Birçok gıda kategorisi ile Baharat Üreticileri Derneği
ticaretinin 5’te 1’ini Hindistan kontrol önemli bir bitki çeşitliliği var. Türkiye’de 12 sorunu sürdürülebilirlik. Yani bizim belli karşılaştırıldığında baharat; talebi artan, (ABÜDER) Başkanı, Türkiye Gıda
ediyor. Çin de baharatta önemli bir ülke, binin üzerinde bitki çeşidi var bunların kalitede, belli tonajda ürünü, doğru teveccüh gösterilen önümüzdeki dönemde Sanayi Meclis Üyesi, İstanbul
yüzde 15-17 arasında bir pazar hacmi var üçte biri Türkiye’ye has endemik türler. zamanda arz edebiliyor olmamız lazım. büyüyeceği en net görülen alanlardan biri. Ticaret Borsası Yüksek İstişare
dünya ticaretinde. Çin’i, yüzde 10’un Tabi baharatta da önemli bir çeşitlilik var. Sürdürülebilirlik, hem iç piyasa, hem de Ayrıca, hakkında en az eleştiri yapılan, Kurulu Üyesi ve İstanbul Ticaret
üzerinde bir payla Vietnam izliyor. Anadolu coğrafyası farklı ürünlerin dış piyasa için anahtar kavram. Tarımsal insan sağlığına faydasının sürekli Borsası 27. Makarna ve Hazır Gıda
Vietnam son 50 yılda üretim hacmini en üretimine imkân sağlıyor. Ayrıca iklim üretimdeki sürdürülebilirlik sorunu gıda gündeme geldiği bir ürün grubu… Ticareti Komitesi Üyesidir.
‘Bazı ürünlerde ‘var seneleri’ ve uzun ‘yok seneleri’ yaşıyoruz’
İsmail Şen: Bu potansiyel toplumu haline geldi. Önce demediğimiz, iletişimini
nasıl değerlendirilir? üreteceksiniz, sürdürülebilir yapmadığımız ve bu algıyı
Aydın Acun: Baharat olacaksınız, sonra üretiminizi yaratamadığımızda arzu
sektörünün sorunlarının ticarete bağlayacaksınız, ettiğimiz yere
çözümü, Türkiye’nin tarımdaki nihayetinde de bu ticaretle gelemiyoruz.
yapısal, makro problemlerinin üretiminizi tetikleyeceksiniz. Türkiye’nin gidebileceği çok
çözümünü de bağlı… Bizim en Yani sürdürülebilir bir döngü yol var bu konuda. Üretimde
önemli eksikliklerimizden biri kuracaksınız… planlama ve standardizasyon,
planlama. Uygun bölgede, Anadolu’da yetişir. Ama birden Türkiye bir kırmızıbiber paketlemede kalite ve katma
uygun şartlarda, uygun ürünün iki yıl boyunca nane bulamayız. ülkesidir. En çok üretilen baharat değer, ihracatta da “Türk
üretilebilmesi için, planlı bir Bu sırada fiyat artar, yurt dışında kırmızıbiber... 250 bin tonun Baharatı” algısı oluşturmak
biçimde desteklenmesi gelişmiş piyasalarda birilerinin üzerinde üretiliyor. Ama hayati önemde. Bu konularda
gerekiyor. Bazı ürünlerde “var ilgisini çeker. “Bu hem güzel dünyanın hiçbir yerinde Türk elde ettiğimiz en
seneleri” ve uzun “yok seneleri” hem de faydalı bir ürün, bunu kırmızıbiberi algısı yok. Bizim 67 küçük başa-
yaşıyoruz. Ne yazık ki, baharatta biraz geliştirelim ürün bin ton baharat ihracatımız var. rının bile sektöre
bu var ve yok seneleri, ne iklim, sağlayalım” derler. Bir talep Bunun içinde kırmızıbiberin büyük katkısı
ne tabiat şartları, ne de bitki oluşur… Ancak biz o istenen payı 4500 ton… Biz üretiyoruz olacağından
özelliği kaynaklı; maalesef ürün miktarının zaman içinde biz yiyoruz. O zaman da şüphem
planlama problemlerinden. yüzde 10’unu bile sağlayamayız. yeterince ticarileşmiyor. yok.
Örneğin nane… Bizim Nane bir örnek… Daha hacimli Ticarileşmediği için de yeterince
nanemiz çok kalitelidir, çok ürünlerimizde de benzer sorun gelişmiyor.
iyidir, Güneydoğu bölgemiz var. Yani Türk baharatı, Türk
başta olmak üzere tüm Dünya tamamen ticaret kırmızıbiberi, Türk nanesi