Page 7 - 02. İSTİB Haber Şubat 2023 Sayı 2

08Syf 7_MASTER 14.02.2023 05:18 Page 1

GÜNDEM
ŞUBAT 2023 7

Kahvaltının en temel ürünü olan peynirde yaşanan fiyat artışlarını ve fiyatların
düşmesi için yapılması gerekenleri değerlendiren İSTİB Yönetim Kurulu Sayman Üyesi ve
Süt Ürünleri Perakende Ticareti Komitesi Üyesi Recep Salih Al, özellikle son bir yılda
peynir fiyatlarındaki aşırı yükselişin en büyük nedeninin artan çiğ süt fiyatı olduğunu
söyledi. Recep Salih Al fiyatların düşmesi için yapılması gerekenleri İSTİB Haber’e anlattı.
Peynir fiyatının yükselmesinin

ana nedeni süt

ugün süt ve süt ürünleri
tüketicinin sofrasında en çok yer
alan gıdalar arasındadır. Bu
B nedenle süt ve süt ürünlerinde
yaşanan fiyat artışları kamuoyunda çokça
yankı bulmaktadır. Türk mutfak kültüründe
kahvaltı öğününün en temel ürünlerinden
biri de peynirdir. Türüne göre farklılık
göstermekle birlikte, peynir fiyatları son
dönemlerde oldukça yükselmiş
durumdadır. Peynir fiyatlarındaki
yükselişin nedenlerini ve fiyatların düşmesi
için yapılması gerekenleri süt ve süt ürünleri Mevzuata Uyumun Esasları
sektörünün en önemli temsilcilerinden olan
İSTİB Yönetim Kurulu Sayman Üyesi ve Süt
Ürünleri Perakende Ticareti Komitesi Üyesi Önceki yazımızda İkinci olarak, hazırlanan
Recep Salih Al’a sorduk. “mevzuata uyum” içerik esas alınarak bir uyum
(compliance) konusunu risk değerlendirmesi
Süt üretimindeki daralma
peynir fiyatlarını artırdı genel olarak ele almış, yapılmalıdır. Risk
tanımlamış, önemine işaret değerlendirmesinde, check
Özellikle son bir yılda peynir etmiştik. Bu yazımızda ise, list’te yer alan sorular her bir
fiyatlarındaki aşırı yükselişin en büyük “uyum usûl ve birim (örneğin muhasebe,
nedeninin artan çiğ süt fiyatı olduğuna esasları”ndan (compliance Dr. Öğr. Ü. insan kaynakları, IT, finans,
değinen İSTİB Yönetim Kurulu Sayman methodolojisi) Fatih Aydoğan hukuk, satış) tarafından
Üyesi ve Süt Ürünleri Perakende Ticareti bahsedeceğiz. cevaplandırılmalı, riskli
Komitesi Üyesi Recep Salih Al, “Ülkemizde Üretim ve satışa odaklanmış olan alanlar tespit edilmelidir. Riskli
Ulusal Süt Konseyi ile Tarım ve Orman işletme sahipleri ile yöneticilerin, alanların tespitine bağlı olarak hangi
Bakanlığı tarafından tavsiye çiğ süt satış uyum ihtiyaçlarını tespit edebilmesi mevzuata uyulacağı ve ne sıklıkla
fiyatı belirlenmektedir. Nitekim Ekim ve bunları giderici adımları test/denetim yapılması gerektiği
2022’de çiğ süt fiyatını 8,5 lira olarak tespit atabilmesi oldukça zordur. Bu soruları daha iyi
etti. Ancak bu fiyatı en az 2 ay önceden sebeple, işletme sahiplerinin, cevaplandırılabilecektir.
açıklaması gerekiyordu. Bunun yanı sıra yöneticilerin ve çalışanların işlerini 3. Eğitim ve Kurum Kültürü
dolar kurundaki artışla beraber yem kolaylaştıracak bir “Uyum Oluşturulması
fiyatlarında da ciddi yükseliş yaşandı. Böyle (Compliance) Usulü”ne ihtiyaç İçeriğe ve risk değerlendirilmesine
olunca süt üreticisi, süt satışından beklediği bulunmaktadır. bağlı olarak şirket yönetici ve
geliri elde edemediği için hayvanlarının bir II. Uyum (Compliance) çalışanlarına yönelik bir eğitim
kısmını kesime gönderdi. Dolayısıyla fiyatın Metodolojisi programı oluşturulmalıdır.
geç açıklanması ve kesime giden hayvanlar 1. İçerik / Compliance Check List 4. Mevzuat Takibi
nedeniyle süt üretiminde bir daralma Uyum Usul ve Esasları Oluşturulan içerikteki mevzuatın
yaşandı. Süt üretiminin azalması da bugün sahada işletmelere giren sütün fiyatı oluşan rekabet ortamına müdahale etmesi belirlenirken önce uyulması gereken hangi sıklıkla nasıl takip edileceği
doğrudan peynir fiyatlarının yukarı yönlü 12 liraya kadar çıkmış vaziyette. Tarım gerekmektedir. Bunun da yolu Ulusal Süt mevzuat ve kurallar tek tek sayılmalı belirlenmeli, değişiklikler konusunda
ivmelenmesine neden oldu” dedi. Bakanlığı’nın açıklamış olduğu yem süt Konseyi ve Tarım Bakanlığı’nın mevcut ve bir kütüphane oluşturulmalıdır. ilgili birimler bilgilendirilmelidir.
Bu içerik, uyum, deneme ve
5. Uyuma Aykırılıkların
Sanayiye giren süt azaldı, süt paritesi ise 1,3 dür. Yani Tarım Bakanlığı piyasa fiyatına yakın yeni bir tavsiye uygulama testlerinin dayanağını Yaptırıma Bağlanması
alımında rekabet ortamı oluştu tarafından bir kilo süt fiyatının, 1 kilo 300 çiğ süt satış fiyatı belirlemesinden ve her oluşturacaktır. Bu içeriğe dayalı Uyuma aykırılıkların tespit
gram yem fiyatına tekabül etmesi, makul kesiminin bu fiyata uymasından
Süt arzının azalmasıyla birlikte sanayiye oran olarak değerlendirilmektedir. Bugün geçmektedir” dedi. olarak da “compliance check list” edilmesi halinde, aykırılıkta kusurlu
giren sütün maliyetinin arttığına dikkat ise bir kilo süt ile 1 kilo 700 gram yem Olgunlaşmaya dayalı peynirler hazırlanmalıdır. İlgili alanlara ilişkin olan çalışanların uyum
çok sayıda soruyu barındıran
farkındalığının artırılması amacıyla
çeken Recep Salih Al, “Sanayicinin bir alınmaktadır. Bu nedenle süt üreticisi biraz daha pahalıdır “compliance check list” şirketin ilgili bir yaptırım sistemi oluşturulmalıdır.
üretim kapasitesi vardır. Bu üretim piyasada oluşan fiyattan şu an çok birimleri tarafından çalışılmalı, 6. Uyum Görevlisinin
kapasitesinde azalma yaşanırsa sanayici, memnun” diye belirtti. Son olarak Türkiye’deki peynir çeşitlerine sorular cevaplandırılmalı ve şirketin Belirlenmesi (Compliance Officer)
aynı maliyetlerle daha az üretim yapacağı Sağmal inek sayısını ve bunlar arasındaki fiyat farkının ihtiyacı olan uyum kapsamı Uyum Usul ve Esasları’nın takibi
için maliyeti ürün fiyatına yansıtır. Bu artırmalıyız nedenlerine değinen Recep Salih Al, belirlenmelidir. ve ilgili birimler arasındaki bilgi
durum sanayicileri süt üretimindeki “Ülkemizde 200’e yakın peynir çeşidi bu- Gerek uyum içeriği (mevzuat) akışının sağlanması, yönetim
daralmadan dolayı kapasitesini Peynir fiyatlarının düşmesi ya da lunmakta. Beyaz peynire indirgediğimizde gerek check list hazırlanırken bir kurulunun bilgilendirilmesi, risk
tamamlamak için piyasa fiyatının üzerindeki yükselmemesi için yapılması gerekenlerin ise inek peyniri, koyun peyniri, keçi peyniri taraftan şirketler için gerekli olan analizi, eğitim programı, yaptırım
fiyatlarla farklı bölgelerden süt tedarik altını çizen İSTİB Yönetim Kurulu Üyesi veya paçal olarak tabir ettiğimiz karışık mevzuat belirlenmeli bir taraftan da konularının sorumlusu olarak bir
etmeye itti. Ancak süt üreticisi ve süt Recep Salih Al, “Kesime gönderilen sağmal peynirler var. Diğer taraftan ülkemize has şirketin faaliyette bulunduğu sektöre uyum görevlisinin (compliance
birlikleri, süt fiyatlarını daha değerli hale ineklerin telafi edilmesi gerekmektedir. fermente yani olgunlaştırılmış peynirlerimiz ve müşteri çevresine göre özgü olan officer) belirlenmesi gerekir. Şirketin
getirebilmek için fiyatları yüksek tuttu ve bir Bunu mevcut ırklardan sağmal düve hayvan de mevcut. Bu nedenle fiyatlar üründen alanlar tespit edilmelidir. Örneğin, mevcut çalışanları arasından
rekabet ortamı oluştu. Bir başka deyişle, yetiştirerek ya da canlı sağmal inek ithal ürüne değişiklik göstermektedir. Örneğin; perakende satış faaliyetinde bulunan (tercihen avukatı ya da insan
sanayici sütü alabilmek için sanayiciyle ederek karşılayabiliriz. İthalat yoluyla olgunlaşmaya dayalı peynirler biraz daha işletmeler, tüketici hukuku kaynakları müdürü) biri seçilerek
yarıştı. Bu rekabet ortamı da süt fiyatlarını sağmal inek sayısının artırılması daha çabuk pahalıdır. Çünkü bu ürünler en az 6 ay mevzuatını özellikle ve ayrıca uyuma ilişkin görevler bu kişiye
otomatik olarak yukarıya çekti ve peynir sonuç verecektir. Çünkü mevcut süt bekletiliyor. Paçal tabir edilen peynirlerde oluşturmalıdır. bırakılabilir.
fiyatlarını artırdı” dedi. ineklerinin doğum sonrası sağmal hale ise bu süre bir seneyi bulabiliyor. Tüm Bu durumda ilgili alanda (örneğin 7. Raporlama
Çiğ sütün piyasada oluşan gelmesi minimum bir buçuk seneyi bunların bekletme maliyeti vardır. Çünkü e-ticaret hukuku) uzman bir ekip Tüm uyum metodolojisi ve
fiyatından üretici memnun bulmaktadır. Ancak şu anda süt üretimi taze grupta üretilen peynirler üretimden oluşturularak içerik, şirket uygulamalarla ilgili olarak yıllık
talebi karşılamıyor. Bu nedenle yakın çıktıktan sonra 3-5 gün içerisinde market çalışanlarının dikkat edeceği temel rapor hazırlanmalı ve rapor yönetim
Tüm bunlara rağmen şu an çiğ süt satış gelecekte süt ve süt ürünlerinin fiyatının raflarına giriyor. Diğer taraftan; peynirin hususlar, uyum ihlallerinin sonuçları kuruluna sunulmalıdır. Yönetim
fiyatının süt üreticisini tatmin edecek aşağıya gelmesi zor gözüküyor. Ancak içerisindeki kuru madde miktarı yani süt belirlenmelidir. kurulu da raporun ilgili kısımlarını,
seviyede olduğuna değinen Recep Salih Al, fiyatların daha da yükselmemesi için Ulusal miktarı, bölgesel coğrafi farklılık, işleme 2. Uyum Risk Değerlendirmesi yıllık yönetim kurulu raporuna dahil
“Ulusal Süt Konseyi’nin açıklamış olduğu Süt Konseyi ve Tarım Bakanlığı’nın devreye teknikleri, işçilik maliyetleri gibi etkenler de (Compliance Risk Assesment) etmelidir.
çiğ süt satış fiyatı 8,5 lira olmasına rağmen girerek süt alımında sanayiciler arasında fiyatı belirleyen diğer unsurlardır” dedi.