Page 34 - borsaaktüel-54k

32 EKONOMİYE BAKIŞ

‘STAGFLASYON’ HORTLAR MI?

Tedarik zincirleri ile enerji arzına ilişkin sorunlar süreci desteklese de; fi-

yat anormallikleri kısmen 1970’lere göre benzerlik gösterse de, stagflas-
yon ihtimalinin uzak olduğunu düşünüyorum. Hükümetlerin ve merkez
bankalarının destekleyici politikaları devam ediyor. Enflasyon 1970’ler-
deki seviyelere kıyasla daha düşük. Tablo son noktada ılımlı kalacaktır.

PROF. DR. 1970’li yıllara damgasını vuran iki petrol krizinin G7 gelebileceği yönündeki haberler yoğunlaştı. Hane halkı
KEREM ALKİN ülkeleri nezdinde sebep olduğu ekonomik tahribat, hayli birden bire aylık gelirinin büyük bir bölümünü elektrik
yüksek maliyet enflasyonunun tetiklediği tüketici enflas- ve doğalgaz faturasına ayırır ve bu paralelde tüketimini
yonu, bunun hane halkının satın alma gücünde sebep yavaşlatırsa; fabrikalar da aynı gerekçeyle üretim yapmak-
olduğu erimeydi. Bu durum, hem hane halkı tüketim tan vazgeçerse, bu durum gelişmiş ekonomiler için reses-
harcamalarında, hem de reel sektörün yatırım harcama- yon tehdidi haline gelecektir ve mevcut yüksek enflasyo-
larında hayli bir sert bir daralmayı tetikledi ve dünyanın nist ortamda stagflasyon riskini tetikleyebilir.
önde gelen ekonomilerini ağır bir durgunluk sürecinin Bununla birlikte, her ne kadar tedarik zincirleri ile enerji
içine sürükledi. Tüm bu tablonun işsizliği tetiklemesiyle arzına ilişkin sorunlar bu süreci desteklese de; fiyat anor-
birlikte, dünyanın önde gelen ekonomileri yüksek enf- mallikleri kısmen 1970’lere göre benzerlik gösterse de,
lasyon ve yüksek işsizlik ortamında ağır bir durgunluk stagflasyon ihtimalinin halen uzak olduğunu düşünüyo-
yaşamaya başladılar, ki bu durum ekonomi literatürüne rum. Çünkü hükümetlerin ve merkez bankalarının des-
‘stagflasyon’ kavramını kazandırdı. tekleyici politikaları devam ediyor. Enflasyon göstergeleri
‘Kovid-19’ küresel virüs salgının dünya ekonomisi ve de 1970’lerdeki seviyelerine kıyasla daha düşük. Dolayı-
küresel ticaret üzerinde sebep olduğu anormallikler ve sıyla, stagflasyon sürecine dair emareler olsa da 1970’ler-
zorluklar, pandeminin başlangıcında ciddi boyutlar- deki gibi bir sertlikte yaşanmayacak, tablo son noktada
da bir tüketim ve onun tetiklediği üretim daralmasıyla, ılımlı kalacaktır.
dünya ekonomisinde ve önde gelen ekonomilerde ağır
bir ekonomik daralmaya sebep oldu. Türkiye, tüm bu
zorlu ve sıkıntılı tabloya rağmen, 2020’yi pozitif büyü- İKTİSAT POLİTİKASININ SOSYAL SONUÇLARI TEMEL
me ile kapatan 5 ülke arasında 4. sırada yer aldı. 2021 ÖNCELİK
ise, Türkiye’nin de içinde yer aldığı G20 ve OECD üyesi 2008 küresel finans krizinden bu yana, neo-liberal ikti-
ülkelerde pandemiye karşı aşılama sürecinin olağanüstü satçılar ile, keynesyen iktisatçılar arasında, hükümetlerin
hız kazandığı ve ekonomik aktivitenin beklenenden çok iktisat politikası tercihlerinin sosyal ve toplumsal sonuçla-
daha hızlı normalleştiği bir yıl oldu. Hızlı toparlanma, rına yönelik derin bir tartışma sürmekte. Neo-liberal or-
dünya ekonomisini ve küresel tedarik zinciri ağını hazır- todoks kanat, para ve maliye politikası araç ve uygulama
lıksız yakaladı. tercihlerini ülkenin sosyal ve toplumsal çevresine yönelik
Bu noktada, küresel pandemiyle birlikte yükselen ‘Çin’e etkilerinden bağımsız bir şekilde tartışmayı, hatta bu etki-
ve Asya’ya bu derece bağımlı olmak riskli’ tartışmalarının leri gözetmeden şekillendirmeye savunurken; Keynesyen
da, Çin’in bu tartışmalara tepkisinin de, Çin ve Asya’da kanat 2008 küresel finans krizinden bu yana ardı arkası
kritik önemdeki sektörlerin küresel talepteki sıçramaya kesilmeyen tüm bölgesel ve küresel krizler dikkate alın-
düşük üretim kapasitesiyle yakalanmalarının da ve tüm dığında, iktisat politikası araç ve uygulama tercihlerinin
bu kargaşaya küresel lojistik sektörünün de ‘konteyner’ mutlaka sosyal ve toplumsal çevreye etkileriyle tartışmayı,
kriziyle katkı sağlamasının da etkisini göz ardı etmeye- ele almayı tercih etmekte.
lim. Bunların tümü, küresel emtia ve enerji fiyatlarındaki Bir tarafta, Birleşmiş Milletler (BM) çatısı altında,
rekor sıçramaları, 1970’li yılların ‘stagflasyon’ dönemini UNDP, ILO; bir tarafta Uluslararası Para Fonu (IMF)
hatırlatacak bir düzeye getirdi. Ve, doğal olarak, iktisat- ve Dünya Bankası; diğer tarafta Ekonomik İşbirliği ve
çılar arasında ‘stagflasyon hortluyor mu’ tartışmalarını Kalkınma Örgütü (OECD), ‘Kovid-19’ küresel virüs
da alevlendirdi. Anadolu Ajansı’ndan Belgin Yakışan salgınının ülkelerin sosyo-ekonomik durumuna yönelik
Mutlu’nun dünkü haberi bu tartışmalar hakkında hayli pek çok raporun yayınlandığını; çalışan sınıfının, KO-
detaylı bilgiler içeriyor. Bİ’lerin, yerel yönetimlerin küresel pandemiyle mücadele
Stagflasyon kavramıyla ilgili tartışmaların, 1970’li yıllar- kamu destekleriyle nasıl ayakta tutulmaları gerektiği; sos-
da olduğu gibi, G7 ekonomilerinin ‘enerji arz güvenliği’ yal ekonominin tarafı olan tüm sivil toplum kuruluşları
ve ‘enerji fiyatları’ boyutunda sıkıntılı bir dönemden geç- ve insanı yardım kuruluşları aracıyla, ülke ekonomisinin
meleriyle tetiklendiği bir gerçek. Batı medyasında, enerji ve hane halkının nasıl desteklenmesi gerektiğini rapor-
faturalarının reel sektör ve hane halkı ödenemez seviyeye larında işaret etmeyi sürdürmekteler. Bu durum, iktisat