Page 11 - borsaaktuel-70-k

TEMMUZ-AĞUSTOS 11

FAO’nun Tüm Pirinç Fiyat Endeksi ise, Endonezya ve mi-politik sistemin önde gelen aktörleri, kurumları adeta
Brezilya’dan gelmesi beklenen talep baskısı ve daha fazla bir ‘3. Dünya Savaşı’ senaryosundan söz eder cümleler
arz baskısından sıyrılmış yüksek Indica tekliflerinin se- sarf ediyorlar, uyarılarda bulunuyorlar. Dünya ekonomi-
bep olduğu baskıyla yüzde 1,3 oranında yükselmiş du- sini temsil eden milyonlarca şirket ve işletme, milyarlarca
rumda. Süt ürünlerinde ise, Kuzey Yarıkürede başlayan insan ‘3. Dünya Savaşı’ senaryolarını, küresel sistemin
yaz tatili sezonu öncesinde, perakende ve gıda hizmetleri kaosa sürüklenebileceği yönündeki teorileri doğal olarak
sektörlerinden gelen artan talep ve Batı Avrupa’da süt önceliklendirmiş değiller. Bununla birlikte, küresel ve
üretiminin tarihi seviyelerin altına düşebileceği yönün- bölgesel ‘güç merkezleri’ arasındaki jeopolitik ve jeoeko-
deki piyasa beklentileri etkili olmuş gözüküyor. Bunun nomik gerginlikler tırmanmaya devam ederek başka bir
yanı sıra, Okyanusya’da mevsimsel olarak azalan süt üre- seviyeye çıkar ise, küresel ticaret ağı bambaşka bir ‘kriz
timi de etkili. Okyanusya coğrafyasının Çin ve Güney yönetimi’ sürecine geçebilir.
Kore gibi üst ürünlerine eskiden talep göstermeyen ülke-
lerden gelen katlanarak artan talebi karşılama kapasiteleri Bu konuyu ilerleyen dönemdeki gelişmelere bağlı olarak
de zorlanmakta. Ayrıca, Yakın Doğu ve Kuzey Afrika’daki bir kenarda tutmak üzere, küresel rekabette önde gelen
bazı ülkelerden gelen spot ithalat talebi de etkili olmuş 40 ülke için bu dönemde hareketlilik kazanmış olan bir
gözüküyor. önemli başlığı irdeleyelim: ‘Değer Zinciri’. Bu konu için-
de bulunduğumuz dönemde üç boyutta ele alınıyor. Bi-
Küresel bitkisel yağ fiyatlarındaki göreceli düşüş ise, ço- rinci boyut, ülkenin küresel değer zincirindeki konumu-
ğunlukla daha düşük palmiye yağı fiyatlarından kaynak- nu irdelemesi. İkinci boyut, ülkenin stratejik önemdeki
lanmakta. Öyle ki, palmiye yağı fiyatlarındaki gerileme, sektörlerinin değer zinciri modelinin gözden geçirilmesi.
daha yüksek soya, kolza ve ayçiçeği yağı fiyatlarını faz- Üçüncü boyut, ülkenin farklı bölgelerinin değer zinci-
lasıyla telafi etmiş gözüküyor. Uluslararası palmiye yağı rindeki rollerinin yeniden tanımlanması. Birinci boyut,
fiyatları, Güneydoğu Asya’daki başlıca üretici ülkelerdeki önde gelen 40 ülkenin dünya ekonomisi ve küresel ti-
üretimin, uzun süredir devam eden zayıf küresel ithalat caretteki mevcut konumu ‘sürdürebilir’ kılmak ve/veya
talebine karşılık, mevsimsel olarak artmasıyla mayıs ayın- daha da perçinlemek açısından önemli.
da üst üste ikinci ay düşüş yaşamış durumda. Buna karşı-
lık, dünya soya yağı fiyatları mayıs ayında, özellikle Bre- Ülke ekonomisi ürettiği ürünlerinin kalitesi ile, teknoloji
zilya’da biyoyakıt sektöründen gelen artan taleple büyük düzeyi ile, stratejik alanlardaki beklentileri karşılama ka-
ölçüde desteklenerek toparlanmış gözüküyor. Ayçiçeği ve biliyeti ile küresel değer zincirinde güçlü, hatta ‘vazgeçil-
kolza yağı fiyatlarındaki artış ise, Karadeniz bölgesinde mez’ bir rol üstlenebiliyor mu? Türkiye küresel savunma
mevsimsel olarak azalan ihracat imkanları ile, yaklaşan endüstrisinde böyle bir konumu yakalamak üzere etkili
2024-2025 sezonunda arzın talebe karşı yetersiz kalabile- ve kararlı adımlar atmayı sürdürüyor. Havacılık ve uzay,
ceğine dair endişelerden kaynaklanmakta. ulaşım araçları, dijital teknolojiler, enerji teknolojileri, “Küresel değer
makine ve metalürji Ülkemizi küresel değer zincirinde
KÜMES HAYVANI VE BÜYÜKBAŞ ET FİYATI DÜŞERKEN, iddialı bir noktaya getirebilecek miyiz? ABD, AB, Japon- zincirinde
KÜÇÜKBAŞ ET FİYATI YÜKSELDİ ya, önde gelen ekonomilerde dahi son dönemin hareketli
başlığı olan ‘agresif sanayi politikaları’ başlığı altında yer ülkemizin ve
Küresel et fiyatları endeksinde ise, uluslararası kümes alan temel gerçek bu. Türkiye, başta turizm ve ağırlama şirketlerimizin
hayvanı ve büyükbaş hayvan eti fiyatları mayıs ayında endüstrisi, uluslararası havayolu taşımacılığı, küresel hiz-
düşerken, küçükbaş et fiyatları ise arttı. Dünya kümes metler endüstrisinin ‘değer zinciri’nde de konumunu her elde ettiği
hayvanı eti fiyatlarındaki düşüş, bazı büyük üretici ül- perçinliyor. ‘sürdürülebilir’
kelerdeki iç talebin azalması nedeniyle; söz konusu ül- Unutmayalım, küresel değer zincirinde ülkemizin ve
kelerin beklenen daha fazla ürünü ihraç edilebilir ürün şirketlerimizin her elde ettiği ‘sürdürülebilir’ konum konum Türkiye
olarak küresel piyasalara sürmeyi tercih ettiklerine; bü- Türkiye Ekonomisine yüksek katma değer ve yüksek
yükbaş hayvan eti fiyatlarındaki hafif düşüş ise, özellikle ihracat olarak geri dönüyor. Bu nedenle, geleneksel sek- Ekonomisine
Okyanusya’dan gelen bol miktarda ihraç edilebilir ürün törlerimizle de küresel değer zincirinde pozisyonumuzu yüksek katma
arzına karşılık, durgun seyreden ithalat talebine işaret güçlendirip ‘yüksek katma değer’e ulaşmak mümkün. Bu
ediyor. Bu arada, Okyanusya’da ihraç edilebilir arz bol ol- nedenle, Türkiye’nin en stratejik 35 sektörünü masaya değer ve yüksek
masına rağmen, bu dönemde beklenenin üzerinde artan yatırıp, sektörlerimizin ‘değer zinciri’ni de detaylı analiz ihracat olarak
küresel alımlar nedeniyle küçükbaş et fiyatları yükselmiş edip, yerli ve milli hamleleri yoğunlaştırıp, sektörlerimi-
durumda. geri dönüyor.
zin katma değerini katlamak kritik önemde. Dünyanın
Küresel şeker fiyatları ise, Ocak 2023’ten bu yana en dü- önde gelen 40 ülkesi, bugün kendi ülkelerinin stratejik Bu nedenle,
şük seviyede olmasının yanı sıra, üst üste üçüncü aydır sektörlerinin değer zincirini tek tek masaya yatırıp, ‘dışa
gerilemeyi sürdürüyor. Mayıs ayında uluslararası şeker fi- bağımlılık’tan enerji modeline, karbon ayak izinden teda- geleneksel
yat tekliflerinde gözlenen düşüş, esas olarak Brezilya’daki rik zincirine geniş kapsamlı çalışmalar yürütüyorlar. sektörlerimizle
yeni hasat sezonunun iyi başlamasından kaynaklanmak-
ta. Ayrıca, küresel arz görünümünün iyileşmesine katkı- Bu da bizi üçüncü boyuta taşıyor. Önde gelen 40 eko- de küresel
da bulunan elverişli hava koşulları da fiyatlardaki düşüşü nomi sadece stratejik sektörlerinin değer zincirini değil,
desteklemekte. Brezilya’dan daha fazla ihracat imkanı ve ülkenin farklı bölgelerinin ülke ekonomisinin değer değer zincirinde
daha düşük uluslararası ham petrol fiyatlarının sağladığı zincirindeki konumunu da detaylı olarak analiz ediyor- pozisyonumuzu
nakliye maliyeti beklentileri şeker fiyatları üzerinde daha lar. Bu da ‘sürdürülebilir kalkınma’ adına ülkenin farklı
yoğun aşağı yönlü baskı oluşturmakta. bölgelerine yeni görevler tanımlamak anlamına geliyor. güçlendirip
Bu başlıkların tümü Ülkemizin de radarında ve unutma-
KÜRESEL REKABET VE ‘DEĞER ZİNCİRİ’ yalım, tarım ve gıda endüstrimiz de söz konusu stratejik ‘yüksek katma
değer’e ulaşmak
sektörlerimiz arasında, hem üretim, hem paketleme, hem
Dünyanın önde gelen 40 ekonomisi için önümüzdeki dağıtım, hem de ihracat boyunda öncelikli bir konumda
dönem önemli sınamalara işaret ediyor. Küresel ekono- yer alıyor. mümkün.”