Page 13 - borsaaktuel-73-k

OCAK-ŞUBAT 13

Rusya ve Çin’e yönelik yaptırımları sertleştirdikçe, Av- zi dönemi hariç, 2000-2007 arası ortalama yüzde 3,5
rupa için enerji ve teknolojiye ulaşmak giderek zorlaştı. büyümüş olan dünya ekonomisi 2010-2023 arası yüz-
İki siyah kuğu, ‘Kovid-19’ ve Rusya-Ukrayna Savaşı Av- de 3’ün altında büyümüş durumda. 2030’larda dünya
rupa’yı daha da temellerinden sarstı. 20 Ocak’ta göreve ekonomisinin yüzde 2,3, 2040’larda ise yüzde 1,8 bü-
başlayacak olan Donald Trump’ın ikinci dönemini de yümesi öngörülüyor. Bu tablo, önümüzdeki dönemde,
dikkate aldığımızda, Avrupa’yı 2025’de ‘Yeni Soğuk Sa- küresel ticaret hacminin de yeterince hızlı büyümemesi
vaş’ dönemi kaynaklı önemli şoklar bekliyor. Avrupa’nın halinde, önde gelen 40 ülke arasında küresel rekabetin
ikinci sınavı, yeni Trump döneminde Avrupa konusunda daha da sertleşebileceğine işaret etmekte.
müttefik bir anlayıştan, daha hasımvari bir söyleme doğru Bu nedenle, Türkiye’nin de içinde yer aldığı E7 ekono-
olası dönüşüm olacak. Trump daha şimdiden Avrupa’ya milerinin gerek küresel büyüme, gerekse de küresel tica-
Çin’le arasına mesafe koyması çağrısında bulundu. Üstü- retteki ağırlıklarını hızla katladıkları dikkate alındığında,
ne, ‘Rusya’dan enerji almayın’ dedi ve Avrupa’nın lehine E7 ekonomilerinin tümünün küresel rekabetteki iddia-
olan dış ticaret açığının azalması için Avrupa’yı ABD’den larını sürdürmeleri için ihracat amaçlı üretim maliyet-
daha fazla enerji ithalatı yapmaya davet etti. Avrupa’nın lerini (hammadde, enerji dönüşümü, işçilik, finansman
savunma ve güvenlik harcamaları konusunda kesenin ağ- ve dijital dönüşüm) mükemmelleştirmeyi sürdürmeleri,
zını açması ve Avrupa’nın savunmasında ABD’nin rolü- yüksek teknoloji üretme kapasitelerini güçlendirmeleri,
nün azaltılması sırada bekleyen olası gelişmeler. dünyanın bütünü için ‘vazgeçilmez ürün’ üretme kabi-
Üçüncü önemli sınav ise, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sü- liyetlerini derinleştirmeleri gerekecek. Bu nedenle, E7
regelen artçı şokları. Avrupa Ukrayna için elini taşın al- ülkelerinin bütününün ‘yeniden sanayileşme’ dönemini,
tına fazlasıyla koydu. Ancak, savaşın gidişatı Avrupa’nın ‘stratejik otonomi’ çabalarını, enerji ve dijital dönüşüm
geleceği açısından olumlu bir tabloya işaret etmiyor. politikalarını hızlandırmaları gerekiyor. G7’ler de panik
Avrupa kendisini daha fazla güvenlik tehdidi ile karşı halinde olduklarından onlar da hızlanacaklar.
karşıya hissederken, Avrupa siyasetinde yükselen aşırı Bu noktada, 2025 ve takip eden yakın dönem, büyük
sağ Rusya ile bu kadar zıt bir siyaset izlenmesini doğru darbe almış olan ‘küreselleşme’ döneminin sona erme-
bulmadıklarını belirtmekte. Avrupa’da yükselen aşırı sağ si ve küresel jeopolitik tehditler nedeniyle derinleşen
siyasi eğilimin iktidarın bir parçası olması bu şekilde hız ‘ekonomik parçalanma’ gerçeğinden hareket ile, önde
kazanırsa ve Avrupa’nın Rusya-Ukrayna Savaşı konu- gelen 40 ekonominin tümü için ‘müttefikleri’ni bir
sundaki tutumunda bir değişim hız kazanırsa, savaşın araya getirme ve tedarik zincirini dost ülkelerle çevre-
gidişatı da, NATO şemsiyesi altında Ukrayna’ya verilen leme dönemini de tetiklemiş durumda. ABD ile Çin
destek de farklılaşabilir. Tam da bu noktada, Ukray- arasında artan gerilim, küresel ticareti yeniden ‘merkan-
na’dan transit geçen Rus gazıyla ilgili sözleşmenin süre- tilist’ bir döneme sürüklüyor. Ticarette milliyetçiliğin
sinin dolması bu karmaşık denklemin üstüne eklenmiş güç kazanacağı, ekonomik, ticari, siyasi ve askeri gücün
durumda. Avrupa ‘buna hazırdık’ dese de, Avrupa’nın birbirlerini besleyeceği, ‘devletin gücü’nün önem kaza-
enerji arz güvenliğine yönelik de bir sınavı olacak. nacağı bir dönem. Önde gelen ülkelerin tümü ticaret
Avrupa’nın dördüncü büyük sınavı ise, verimlilik ve kısıtlamaları ve yaptırımlar gibi uygulamaların sebep
sanayi üretimindeki cazibe kaybı. Bu durum, Avrupa olduğu fiyat oynaklıklarını yönetmek zorunda. Maliyet
Kıtası’nı doğrudan yatırımlar konusunda da olumsuz enflasyonu ithal etmemek için her ülke uyanık da ol-
etkilemekte. Yapay zeka, akıllı cihazlar, temiz enerji mak zorunda. Daha yüksek ve oynak emtia, ara mamul “Yeni Trump
teknolojileri, yüzde 100 elektrikli yaşam, Avrupa pek ve nihai ürün fiyatlarına karşı ‘yerel çözümler’ de, ‘yerel
çok yükselen alanda önemli sınamalarla karşı karşıya. yatırım hamleleri’ de önem kazanacak. döneminin ve
Bu durum, yeni nesil sanayileşme hamlesi, ortak sa- Yeni Trump döneminin ve yönetiminin kararları hiç yönetiminin
vunma ve güvenlik konsepti oluşturma, küresel tedarik kuşkusuz küresel ticarette bir dizi dalgalanmayı da
zincirindeki rolünü yeniden güçlendirme ve enerji ar- tetikleyecek. Avrupa petrol ve doğalgazda sıkıştıkça, kararları hiç
zını çeşitlendirme gibi stratejik başlıklarda Avrupa’nın Trump’ın ‘bizden alacaksınız’ çağrısı daha fazla anlam kuşkusuz küresel
en etkili işbirliği geliştirebileceği ülkenin ‘aday’ Türkiye kazanacak. Dünyanın önde gelen merkez bankalarının
olduğuna işaret ediyor. Nitekim, Cumhurbaşkanımız ihtiyatlı faiz indirimlerinin ise küresel büyüme ve ticare- ticarette bir dizi
Erdoğan da AB Komisyonu Başkanı Leyen’e son ziya- te önemli bir katkı sağlaması beklenmiyor. Küresel tica- dalgalanmayı
retinde Türkiye ile AB arasında her zamankinden daha
güçlü ve kurumsallaşmış bir ilişkiye ihtiyaç olduğunu reti esas hareketlendirecek gelişme jeopolitik tehditlerin da tetikleyecek.
sebep olduğu baskının hafiflemesi ve küresel ölçekte gü-
hatırlatmıştı. Umarız, Avrupa Türkiye’nin vazgeçilmez- Avrupa petrol
liğini 2025’de hızlı idrak eder. ven ortamının artması ile mümkün gözüküyor. Önde
gelen ekonomilerin ve uluslararası kuruluşların Afri- ve doğalgazda
ka’nın kalkınma ortaya koyacakları performans da küre-
KÜRESEL TİCARETTE 2025 BAŞLIKLARI sel ticaretin seyrini etkileyecek. Asya ve hemen ardından sıkıştıkça,
Uluslararası teşkilatların ve önde gelen düşünce kuru- Avrupa kıtası önümüzdeki 10 yıl küresel ticarette en Trump’ın ‘bizden
luşları ile yönetim-danışmanlık şirketlerinin dünya eko- yüksek ithalatı gerçekleştirmeyi sürdüren kıtalar olmayı alacaksınız’
nomisi ve küresel ticaret için 2025 beklentileri makul sürdürülecek. Bu nedenle, Türkiye’nin en önemli ticaret
bir seyir olarak öne çıkıyor. Dünya ekonomisinin bü- partneri olan Avrupa’nın beklentilerini güçlü bir şekilde çağrısı daha
yüme performansı için 2025 öngörüleri ortalama yüzde karşılamayı sürdürmesinin yanı sıra, Asya, Afrika ve La- fazla anlam
3,2 artışa, küresel ticaret için ise yüzde 3 artışa işaret tin Amerika ile ticaret hacmini derinleştirmesi ihracat
ediyor. Bununla birlikte, 2008-2009 küresel finans kri- hacmimizin artışı için elzem. kazanacak.”