Page 7 - 01. İSTİB Haber Ocak 2023 Sayı 1

08Syf 7_MASTER 16.01.2023 11:01 Page 1

GÜNDEM
OCAK 2023 7

Tarım kotaları AB’ye de

Türkiye’ye de zarar veriyor

stanbul Ticaret Borsası geçişkenliğin kotalarla gerektiğini düşünüyorum de bir fırsattır.
İstanbul Ticaret Borsası Başkanı Ali Kopuz, engellenmiş olması hem çünkü tarımda Türkiye’nin Birbirine bu kadar yakın
Başkanı Ali Kopuz Gümrük Gümrük Birliği’nde Türkiye’nin hem de avantajlı olduğu birçok üründe olan iki pazarın arasındaki
Birliği’nde tarım ürünlerine İtarım ürünlerine Avrupa’nın aleyhine bir kotalar yüzünden ihracat ticari engellerin kalkmasıyla
uygulanan kotaların ticaretin durum meydana getiriyor" potansiyelimize Avrupa, zeytinyağı gibi kritik
uygulanan kotaların hem önünde büyük bir engel dedi. erişemiyoruz. ürünlerde Türkiye’nin
Avrupa Birliğine hem de olduğunu belirterek, “Tarım Ali Kopuz, “Bilindiği gibi, Bu durumun, tarımın önünü üretim potansiyelini
kotaları Avrupa Birliği’ne de Gümrük Birliği anlaşması açacak serbest ticaret değerlendirebilir.
Türkiye’ye zarar verdiğini
Türkiye’ye de zarar veriyor. Türkiye ve AB arasındaki anlaşmalarıyla veya kotaların Bu sınırlar kalktığı zaman,
söyledi. “Avrupa’da kuraklık Bu kotaların gözden sanayi ve işlenmiş tarım günün ihtiyaçlarına göre Türkiye’nin de ticaret hacmi
yaşanıp zeytin üretimi geçirilmesi Türkiye’nin ürünlerini kapsıyor. Tarım düzenlenmesiyle daha makul artacak ve üretici tarıma
ihracatını artırırken, ürünlerinde ise kotaya bir zemine çekilmesi yönelecek. Ancak
düşerken, Türkiye’de AB’nin de uygun fiyatla gıda bağlanmış durumda. Ancak, gerekiyor. zeytinyağındaki gümrük
zeytin üretim rekoru teminine imkan sağlayacaktır” anlaşmanın imzalanmasından Avrupa’da kuraklık vergisi rekabet avantajımızı da
kırıldı. Bu noktada dedi. bu yana dünya değişti. Artık etkili öldürüyor.
Avrupa’nın zeytin İki tarafa da Gümrük Birliği’nin modernize Örneğin bu yıl, küresel Engeller geçici de
edilmesi lazım… Zira hem
açığı, Türkiye’nin zarar görüyor işleyişte sıkıntı var hem de iklim krizinin Avrupa’da olsa kaldırılmalı
bu ülkelerle olan Geçtiğimiz dönemde artık anlaşma güncelliğini yarattığı kuraklığa şahit olduk. İklim krizi yüzünden
Avrupa’da yaşanan kuraklık yitirmiş durumda. Bu konuda Bu da zeytin başta olmak önümüzdeki dönemde de bu
ihracatı sorununa dikkat çeken Ali devletimizin çalışmaları üzere tarımsal hasılayı etkiledi. tarz arz sorunları büyük bir
için bir Kopuz, "Avrupa’da kuraklık olduğunu biliyoruz. Avrupa’da çok düşük olasılıkla devam edecek. Bu
fırsattır.” yaşanıp zeytin üretimi Kotalarda güncelleme gerçekleşen rekoltenin de yüzden hem Türkiye’nin
düşerken, Türkiye’de zeytin yapılmalı etkisiyle sızma zeytinyağı hem de Avrupa Birliği’nin
dedi. üretim rekoru kırıldı. Bu fiyatları Yunanistan, İspanya böyle ortak bir sorunu
noktada Avrupa’nın zeytin Ancak günümüzde bazı ve İtalya gibi ülkelerde artıyor. varken öncelikli çözüm, iki
açığı, Türkiye’nin bu ülkelerle kotaların daha dinamik bir Türkiye’de ise bunun tam taraf arasındaki engellerin
olan ihracatı için bir fırsattır. şekilde ve günün ihtiyaçlarına aksine rekor üretim geçici de olsa kalkması
Ancak her iki taraf arasındaki yönelik güncellenmesi gerçekleşti. Bu her iki taraf için olmalı” dedi.

KİRA SÖZLEŞMELERİNDE GÜNCEL SORUNLAR

Kira sözleşmesi genel olarak koymamışsa; yeni dönem kira oranları geçecek şekilde yapılan olağanüstü koşullar, sözleşme sözleşmesinde belirlenen bedelin brüt
kullandırma borcu doğuran bedeli, bir önceki kira yılında sözleşmeler, fazla miktar yönünden taraflarından birisini ifa güçlüğüne olduğu kabul edilecektir. Bu ihtimalde
sözleşmelerdendir. Kullandırma tüketici fiyat endeksindeki geçersizdir. Ancak bu geçici madde düşürmeli ve güçlük kendi kusurundan kira bedeline KDV dahildir. Ancak
borcu doğuran sözleşmelerde (TÜFE) on iki aylık artış sadece konutlar için 01.07.2023 tarihine kaynaklanmamalıdır. Sözleşmenin tarafta kira sözleşmesinde kira bedelinin
taraflardan birisi elindeki bir malın ortalamasını geçmemek kadar geçerlidir. İşyerleri için %25 tarafları dışında gelişen ekonomik veya net olduğunu karara bağlayabilir.
kullanımını karşı tarafa şartıyla hâkim tarafından, sınırlaması geçerli değildir. küresel koşullar, kira bedeli uyarlama TBK m. 347/1 hükmü uyarınca,
devretmeyi taahhüt ederken diğer kiralananın durumu göz Kira bedellerinin tespiti bakımından davasının en geçerli ve yaygın koşulunu konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı,
taraf bedel ödemeyi taahhüt eder. Av. Dr. Cuma önüne alınarak hakkaniyete TBK 344. Maddesine göre Kira Tespit oluşturmaktadır. Örneğin, Covid salgını belirli süreli sözleşmelerin süresinin
Görüldüğü üzere kira sözleşmesi, Arif Demir göre belirlenir. Davası açılabilir. Taraflarca bu konuda veya ülkenin içinde bulunduğu bitiminden en az onbeş gün önce
bir şeyin kullanılmasının devri, kira Taraflar kira sözleşmesinde artış oranı bir anlaşma yapılıp yapılmadığına ekonomik kriz nedeniyle kira bildirimde bulunmadıkça, sözleşme aynı
parası ve bu iki hususta tarafların Koymuşsa; yenilenen kira dönemlerinde bakılmaksızın, beş yıldan uzun süreli bedellerindeki aşırı artış, kira bedelinin koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır.
anlaşması unsurlarından oluşmaktadır. uygulanacak kira bedeline ilişkin veya beş yıldan sonra yenilenen kira uyarlanması için haklı gerekçeler olarak Kiraya veren, sözleşme süresinin
Kira sözleşmelerinde özellikle Covid anlaşmaları, bir önceki kira yılında sözleşmelerinde ve bundan sonraki her kabul edilebilir. Kira bedeli uyarlama bitimine dayanarak sözleşmeyi sona
19 Pandemi döneminden itibaren kiraya tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık beş yılın sonunda, yeni kira yılında davasını kiracı açabileceği gibi kiralayan erdiremez. Ancak, on yıllık uzama süresi
veren-kiracı arasındaki ihtilaflarda artış ortalama (Tüfe) değişim oranını uygulanacak kira bedeli, hâkim da açabilir. Uyarlama davasını açmak sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen
oldu. Bu dönemde bir kısım işyerlerinin geçmemek koşuluyla geçerlidir (TBK tarafından tüketici fiyat endeksindeki on için herhangi bir süre veya bildirim her uzama yılının bitiminden en az üç ay
kapanması üzerine kira bedellerinin 344). Görüldüğü gibi kira artış iki aylık ortalamalara göre değişim oranı, koşulu aranmaz. Şartları oluştuğunda önce bildirimde bulunmak koşuluyla,
ödenip-ödenmeyeceği veya kira oranlarında üst sınır bulunmaktadır. kiralananın durumu ve EMSAL KİRA her zaman kira bedeli uyarlama davası herhangi bir sebep göstermeksizin
bedellerinde indirim yapılması konuları Tarafların anlaşması daha yüksek oranda bedelleri göz önünde tutularak açılabilir. Kira bedelinin uyarlanmasını sözleşmeye son verebilir. Kiracı, kira
gündeme gelmiştir. Bu durumlara bağlı olsa bile tüketici fiyat endeksindeki on iki hakkaniyete uygun olarak belirlenir. isteyen taraf, borcunu henüz ifa etmemiş sözleşmesinin bitiminden 15 gün
olarak kira uyarlama davalarında artış aylık ortalama değişim oranını geçemez. Yeni kira bedeli, hakim tarafından TÜFE veya bu konudaki haklarını saklı tutarak önceden haber vermezse kira sözleşmesi
meydana gelmiştir. Eylül/2021 TBK Geçici 1. Maddesine göre oranıyla sınırlı kalmaksızın belirler. ifa etmiş olmalıdır. kendiliğinden aynı şartlarla uzar. Kiraya
tarihinden sonra ise dövizdeki ani artış, 11.06.2022-01.07.2023 tarihleri arasında Kira tespit davasında dava açma Kira bedelinin yabancı para (döviz) veren nedensiz yere kira sözleşmesini
yüksek enflasyon ve maliyetlerin yenilenecek konut kira süresi; yeni dönemin başlangıcından en olarak belirlenip belirlenmeyeceği de süre dolması gerekçesi ile feshedemez.
artmasına bağlı olarak da kira sözleşmelerindeki artış, bir önceki yılın geç otuz gün önceki bir tarihte dava önemli bir konudur. 13.09.2018 tarihli, Kira sözleşmesine eklenen bir madde ile
bedellerinde anlaşmazlıklar ortaya kira bedelinin %25’ini geçemeyecektir. açıldığı ya da kiraya veren tarafından bu 30534 sayılı Resmî Gazete’de (örnek: Kiracı tarafından 3 aydan haber
çıkmış, kira tespit ve tahliye davlarında Konut kiraları bakımından bu hükme süre içinde kira bedelinin artırılacağına yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı vererek her zaman kira sözleşmesi
büyük oranda artış olmuştur. göre belirtilen tarihler arasında kira ilişkin olarak kiracıya yazılı bildirimde Kararı ile, 7/8/1989 tarihli ve 32 Sayılı feshedebilir) bu süreye uyarak kiracı
Kira sözleşmelerinde kira bedelinin artışında üst sınır, tüketici fiyat bulunulmuş olması koşuluyla, izleyen Türk Parasının Kıymetini Koruma sözleşmeyi her zaman feshedebilir.
belirlenmesi önemli bir husustur. Kira endeksindeki on iki aylık ortalama yeni kira dönemi sonuna kadar açıldığı Hakkında Kararın 4. Maddesi’ne Kiracı sözleşmeyi feshetmeden eylemli
bedelinin ilk olarak kira sözleşmesi ile (TÜFE) değil, bir önceki yılın kira takdirde, mahkemece belirlenecek kira aşağıdaki bent eklenmiştir. Bu hükme olarak kiralayanın rızası dışında
belirlenmesi sırasında herhangi bir bedelinin %25’dir. Bir önceki kira yılının bedeli yeni kira döneminin göre Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi kiralananı terk ederse makul süreyle
sınırlama yoktur. Kira sözleşmesinin tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık başlangıcından itibaren kiracıyı bağlar. arasında yapılan aşağıdaki sözleşmeler sınırlı olarak kira bedelinden sorumlu
tarafı olan kiraya veren ile kiracı ortalamalara göre değişim oranının Kira tespit davaları ile kira uyarlama TL olmak zorundadır. olur. Kira sözleşmesi iki taraflı bir
serbestçe kira bedelini herhangi bir yüzde yirmi beşin altında kalması davaları uygulamada karıştırılmaktadır. İşyeri kira bedellerini belirlemede hukuki işlem olduğu için, iki tarafın
sınırlamaya tabi olmaksızın belirleyebilir. halinde TÜFE değişim oranı geçerlidir. Kira bedeli uyarlama davası, önemli hususlardan birisi de kira karşılıklı mutabakatı ile (yazılı
Yenilenen kira dönemi için taraflar Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli sözleşmenin yapılmasından sonra ortaya tutarının net mi brüt mü olduğudur. olmalı/anahtar teslimi yazılı olarak
kira sözleşmesinde artış oranı kira sözleşmelerinde de uygulanır. Bu çıkan olağanüstü koşullara dayanır. Bu Taraflar açıkça belirtmemişse işyeri kira yapılmalı) feshedilebilir.