Page 63 - Borsa Aktüel Eylül Ekim 2019

uNuTulAN MESlEKlER

Konumuz olan keçecilik ve keçeyle ilgili
halk arasında sık kullandığımız deyimlerden
birkaç örnekle başlayalım yazımıza: “Keçe
kepeneğe gümüş düğme”, “Keçe kepenek
altında gümüş düğmeler var”, “Keçeyi su-
dan çıkarmak”, “Keçeyi suya atıp çıkan ye-
rini taşlamak”…
Keçe, “koyun, tavşan, deve, lama gibi hay-
vanların yünleri ile tiftik keçisinin kıllarının
su, sabun ve ısı yardımıyla oluşturulan alkali
bir ortamda liflerinin birbiri arasına girmesi
ile elde edilen atgısız-çözgüsüz sıkıştırılmış
tekstil örneğidir.”

Dİl KuruMu’nun TArİfİ

TDK sözlüğünde keçeyle ilgili şu tanımlar
yapılıyor: “1. yapağı veya keçi kılının do-
kunmadan, yalnızca dövülmesiyle elde edi-
len kaba kumaş. 2. Bu kumaştan yapılmış
olan: Keçe külah, keçe çadır. 3. yere serilen
halı, kilim gibi yünlü döşemelik. 4. hayvan-
sal tekstil elyafı olan yün elyafının bükme
ve dokuma işlemleri yapılmadan birbirine
bağlanarak sağlam, bükülgen bir kumaş
meydana getirme işlemi.”
Bu tanımlar içinden birincisi bizim ihtiya-
cımız olan keçeyi tarif ediyor. Buna göre
keçe, yapağı veya keçi kılının dürülüp kuv- mud Dîvânü lugāti’t-Türk isimli eserinde bu TürKler, 2500 yIlDIr Keçe KullAnIyor
vetlice basılması veya dövülmesi ile elde baş giysisine oldukça geniş yer vermiştir. güney Sibirya da Altay Dağlarının Doğu
edilen, kepenek, çarık, külah ve döşeme Börk için kullanılan kalıpların kâğıt veya bölümünde Biyak’ın güneydoğusunda bu-
örtüsü gibi eşyaların yapımında kullanılan çamurdan yapıldığını, imece usulü yapılan
dokunmamış kaba kumaştır. börk dikişinin uzmanlık isteyen bir iş oldu- lunan Pazırık vadisindeki kurganlardaki bu-
ğunu yine Kaşgarlı Mahmut Dîvânü lugāti’t- luntular, M.Ö. 5. yüzyılda da keçenin hun
SoğuK İKlİMlerİn MeSleğİ Türk adlı eserinde anlatmaktadır. Türkleri tarafından kullanıldığını göstermiş-
tir. çok iyi korunmuş olan bu kurganlardaki
günlük yaşantımızda da kullandığımız bu gündüzlerin sıcak, gecelerin ise çok soğuk keçe, deri ve kürkten yapılmış giysiler apli-
deyimlere konu olan keçecilik mesleği çok olduğu kara ikliminin hüküm sürdüğü orta ke motiflerle süslüdür.
eskilere dayanan bir geçmişe sahiptir. Ke- Asya’da Türkler hayvancılıkla uğraşırlardı.
çecilik, özellikle soğuk iklimlerde yaşayan hayvan yünlerinden keçe yaparak bu zor Motiflerde mitolojik hayvanlar, kurt, ge-
ve geçimini hayvancılıkla sağlayan top- şartlardaki yaşamlarını kolaylaştırmışlardı. yik, kuş, kuğu ve aslan kullanılmıştır. Keçe
lumların buluşudur. Sıcak tutması ve ısıyı Kullandıkları eşyaları, onların süslemelerini, örtüler ve giysiler olağanüstü sanatsal ve
geçirmemesi, yaygı ve giysi olarak tercih giysilerini, altlarındaki açkıları ve nihayet kültürel düzeydedir. yün, saklanması ve ko-
edilmesine sebep olmuştur. çadırlarının örtülerini, yetiştirdikleri hay- runması çok zor bir malzemedir. Buna rağ-
vanların yünlerinden yapmışlardı. men bu kurganlardaki yün malzemeler gü-
halıcılık ve kilimcilik gibi keçecilik de Türk-
lerin bulduğu ve dünyaya yaydığı bir mes- M.Ö. 5. yüzyılda hun Türkleri çadırlarının dışı- nümüze kadar gelebilmişse bunu Sibirya’nın
lektir. Keçe, orta Asya Türklerinin günlük nı ve içini, yaptıkları keçelerle kaplamışlardır. soğuk iklimine borçluyuz. Bulunan bu eşiz
yaşamlarında çok önemli bir yere sahiptir. yurt dedikleri çadırlarının içerisine yaydıkla- güzellikteki eserleri Saint-Petersburg ermi-
Başlarına giydikleri ve adına “börk” dedik- rı ve misafirlerinin altlarına açtıkları keçeler taj müzesinde görmek mümkündür (Kurgan
leri giysi keçeden yapılmadır. Kaşgarlı Mah- renkleri ve motifleri ile dikkat çekerdi. = Toplu mezar).

Eylül-Ekim 2019 61