Page 64 - Borsa Aktüel Eylül Ekim 2019

uNuTulAN MESlEKlER

Selçuklu Türkleri de, çobanların giydiği,
tepme keçeden yapılmış kepenekleri kullan-
mışlardır. çobanları yağmurdan ve kardan
korumak üzere yapılan ve külahı da olan,
tamamı keçeden yapılan bir giysidir.

Keçelİ MeVleVİler
çobanların simgesi haline gelen kepenek,
Selçuklu dönemine ait tepme keçeden tek
parça olarak yapılan bir giysidir. Konya ili-
miz, Selçuklular döneminde keçe imalatın-
da önemli yer tutar. o dönemde Mevlana’nın
Mevlevi teşkilatı üyeleri de başlarına “sikke” dan yapım tarihi bilinmemektedir. Ancak serilen desenli veya desensiz değişik boyut-
adı verilen keçeden yapılmış külahlar giy- evliya çelebi, Seyahatnamesinde urfa’daki larda keçelerdir. At keçesi; çıplak at üzerine
mişlerdir. keçeci esnafının keçe pişirmesi amacı ile konularak eğer vazifesi görür, bazen eğerin
yaptırdığı bu hamamdan söz etmiştir. Bu altına yerleştirilen keçe türüdür.
“eyvana serdim keçe / neçe bir ömrüm durumda hamamın XVI.-XVII yüzyılda yapıl-
geçe / Acep o gün olur mu / yarim elime dığı varsayılmaktadır. Keçe MoTİflerİ
geçe” dizeleriyle de türkülerine de keçecilik
mesleği konu olmuştur. İlk keçe yapımıyla Konya ilimizde de keçeci hamamı vardır. Keçeden yapılan eşyalarda kullanılan mo-
ilgili çeşitli söylentiler de vardır. Keçe us- Sahip Ata Külliyesi içerisinde bulunan ha- tiflere gelince genelde Şahmaran gibi başı
talarından ebu Said ayakla tepme işlemin- mamın bir bölümü keçeci ustalarına ayrıl- insan, gövdesi yılan olan efsanevi canavar
den sonra yünün keçeleşmediğini görür. mıştır. Bu hamam Selçuklu veziri Sahip Ata motifinin yanı sıra, tavus kuşu, aslan, kar-
yeniden tepme işlemine başlar. Ancak yine tarafından dönemin önemli mimarlarından tal, kuzu, balık, güvercin gibi hayvanlar
yünler birbiriyle kaynaşmamıştır. ebu Said Kölük Bin Abdullah’a yaptırılmıştır. çifte ha- stilize edilerek kullanılmıştır. Acem nakış-
usta günlerce sabır ve inatla yünleri tepme mam planında yapıldığından keçecilere özel larında hayvan figürlerinin yerine geçen
işlemine devam eder. keçehanesi bulunmaktadır. küme küme renkli kabartılmış yünler kulla-
nılmıştır.
Bu kadar uğraşa rağmen keçeyi yapamama- Keçe nereDe KullAnIlIr?
sından dolayı çok üzülür, ağlamaya başlar. Burada önemli olan esas nakışa bağlı kal-
Bu arada yünü hem teper hem ağlar. göz- Keçe en çok yaygı amaçlı kullanılırdı. Sec- mak değil, ustanın oluşturduğu renk ar-
yaşları yağmur damlaları gibi teptiği yü- cade, kepenek, kundak, çizme ve patik, monileridir. Keçe süslemelerinde ustanın
nün üzerine akmaktadır. Bir müddet sonra semazenlerin kullandıkları sikke, fes, pano, maharet ve yeteneğini ortaya koyması çok
tepme işini bırakır yüne tekrar bakar. yün kapı perdesi, sedir keçesi, yelek, yolluk, önemlidir. Bu durum ustalar arasında reka-
yumağında gözyaşlarının düşüp de ıslattığı heybe, deve ağızlığı, paspas ve çadır örtüsü beti de kızıştırmaktadır. ustalar kullandıkla-
yerlerdeki yünlerin keçeleştiğini görür. Bu de keçenin kullanıldığı alanlardır. Ayrıca kış rı nakışlara da kendileri isimler vermişlerdir.
suretle tepme işlemi yapılırken su serpilme- keçesi, ev keçesi ve at keçesini de sayabili-
sinin gerekliliğini anlar. riz.çobanların kışın giydikleri kepenek tek TeKnoloJİ KurBAnI MeSleK: Keçe
urfa yöresinde yaygın kanı ise kurak bölge- parça keçeden yapılır. Dikişli, dikişsiz ve günümüzde fabrikasyon olarak imal edi-
de yetişen kuzuların yünlerinin keçe yapımı nakışlı çeşitleri olan bu kepenekler üretil- len yaygıların üretilmesi keçeye olan ilgiyi
için diğer yünlerden daha elverişli olduğu- dikleri yörenin zevklerini yansıtır. de azaltmıştır. Keçeden seccadeler, duvar
dur. Sulak yerlerdeki kuzuların yünlerinin iyi halıları, minderler, heybeler, külahlar tu-
keçeleşmediği, 6 aylık kuzuların yünlerinin en MAKBulü: KIŞ KeçeSİ ristik amaçla az da olsa yapılmaktadır. Bazı
keçe yapımı için ideal olduğu söylenir. Ke- Kış Keçesi beyaz yünden olup kenarları mesleklerin yaşantımızdan çekilmesiyle de
çecilik çok yaman emek isteyen bir iştir. o çirtikli pek makbul bir keçedir. yapıldıktan keçecilik önemli ölçüde yok olmuştur. Ke-
nedenle kahır türkülerine de konu olmuştur.
sonra yün boyası ile boyanır. Kış aylarında çeciliği besleyen mesleklerden bazıları se-
evlerde ağırlanan misafirlerin oturdukları mercilik, boyunduruk, hamutçuluk, kürtün-
Keçe hAMAMlArI
yün minderler üzerine serildiğinden ebatla- cülüktür. Bunlar keçeciliğe göbekten bağlı
Şanlıurfa il merkezinde, bulunan Keçeci ha- rı alttaki minderin ölçüsünde olur. Alakeçe olan mesleklerdi. yaşantımızdan çekilmele-
mamının (Merkez) kitabesi bulunmadığın- (yaygı keçesi) evlerde, çadırlarda yerlere riyle keçeciliğe olan ilgi de kalmamıştır.

62