Page 61 - borsaaktuel-46-k

İŞ DÜNYASI & YÖNETİM

Özetle aşağıdaki önermelerde bulunabiliriz: merkez ülkelerle Türkiye arasındaki ilişkilerin seyrinde ve özellikle
• Teknolojiler ve üretim teknikleri sürekli ve hızla değişmekte. yarı-çevre ülkeler arasındaki (Türkiye de bunlardan biridir) rekabetin
gelişme ve sonuçlarında yatmaktadır. Bütün bunları özetleyen cümle
• Bilgi sürekli değişmekte.
Türkiye’nin telaffuz edilen ‘İlk 10 ekonomi arasına girmek’ hedefidir.
• Merkez ülkelerde bilgi ekonomisi hızla kökleşirken Sürekli Eğitim
Kavramı yerleşmiştir. Çalışanların piyasa ederlerini arttırmaları veya Bu hedef temel olarak şunları gerektirir:
en azından aynı seviyede tutabilmeleri için eğitim hayat boyu de- 1. Ucuz iş gücüne dayanan, düşük katma değerli, ithalata dayalı bir
vam etmektedir. üretim yapısını hızla terk etmek.
• Yine özellikle merkez ülkelerde ve hemen her yerde Hizmet Sek- 2. Yüksek katma değerli yani karlılığı yüksek, rekabette avantaj sağ-
törünün istihdam oranı hızla yükselip başat hale geliyor. Burada layan, yüksek teknolojili bilgi ekonomisini geliştirmek.
Hizmet Sektörünün özelliklerine dikkat etmeliyiz. Hizmet İşçisinin 3. Bu ekonominin alt yapısı olan AR-GE’ yi sistemli bir şekilde oluş-
verimliliğini ölçmek zordur ve standartlar tam anlamıyla oluşmamış- turmak.
tır. Dolayısıyla ücretler düşüktür. 4. Bilgi İşlerini ve İşçilerini geliştirmek.
• Sanayi üretimi (Özellikle emek yoğun üretim) çevre ve yarı çev- 5. İş veremediklerine ekmek vermek.
re ülkelere kaydırıldığından bu ülkelerde yeni mesleklere ve mevcut 6. Eğitimi hedeflere uygun olarak tanzim etmek.
mesleklerde de değişime yol açar. Eskiye oranla kalifiye eleman ihti-
yacı artar. Meslek lisesi memleket meselesi denmeye başlar. Son madde üzerine birkaç fikir beyan ederek yazımı tamamlamak
istiyorum.
• Eğitim ve katma değer doğrudan ilişkilidir. Katma değeri yüksek
sektörler daha eğitimli işgücü talep ederler. • Mesleki Eğitimde temel amaç yarının işlerini (Katma değeri yüksek
işler) görecek bilgi işçilerini yetiştirmektir.
• Üniversite – önlisans – lise mezunları arasındaki ücret farklılaş-
ması değişmekte. • Mesleki eğitimi sınırlı kategorilerle düşünmemeliyiz. Çıraklık Okul-
ları, Meslek liseleri, Meslek Yüksek Okulları, Mesleki Eğitim Fakül-
• Mesleki eğitimin boyutları değişmekte. teleri, Sürekli Eğitim Merkezleri, İşyeri Eğitimleri, vb tüm imkan-
• Temel eğitimin yaygınlaştırılması ve süresinin uzatılması. ları değerlendirmeli, yeni modeller araştırmalıyız. Tüm fakültelerde
• Genç nüfusu olabildiğince geç emek pazarına çıkarma kaygısı. Ortak Eğitim (Co-operative Education) olasılıklarını araştırmalıyız.
• Eğitime niçin ihtiyaç duyulur. İşçinin düşünmesini istediğiniz za- • Sürekli değişme ortamlarında eğitimin temel amacı ana felsefeyi,
man. İşçinin sadece emek gücüne değil zihinsel katkısına da ihtiyaç temel mentaliteyi ve temel becerileri kazandırmak olmalıdır.
duyduğunuz zaman. • Eğitim sürekli olmalı ve hayat boyunca devam etmelidir. Kurum-
• Bilgi İşçisinin özellikleri: İş (Task) sahipliğinden süreç sahipliğine. sallaşma ve içerikte bu dikkate alınmalıdır.
Peki Türkiye için durum nedir? • İdari yapılar ve eğitim içeriği sürekli gözden geçirilmelidir.
Türkiye Kapitalist Dünya-Sistem içinde bir yarı-çevre ülke konumun- • Sanayi veya iş dünyası odaklı olmak, eğitimi iş dünyasının ihtiyaç-
dadır. Yukarıda kısaca değindiğimiz yarı-çevre ülkelere özgü yapısal larına göre yönlendirmek kulağa hoş gelmekte ve makul görünmekle
özellikleri taşımaktadır. birlikte dikkat edilmediğinde önemli tehlikeler taşımaktadır. İşlet-
1980’lerden itibaren ithal ikamesini terk ederek ihracat yönelimli melerin çoğu bugüne ve bugünün ihtiyaçlarına odaklıdır ve faaliyet-
bir ekonomi ve üretim yapısı ortaya çıkmıştır. Artık merkez ülkelerde lerini konjonktürel olarak yönlendirirler.
neredeyse terk edilmiş olan sanayi mallarının üretimini yapmakta- • İnsanların çoğu eğitimi kendi ölçülerine göre arzu ettikleri bir ge-
dır. Otomotiv, beyaz eşya gibi. Resmin diğer tarafı ise başta turizm lire ulaşmak için araç olarak görürler. Eğer insanlar mesleki eğitim
olmak üzere hizmet sektörünün yükselmesi, hammadde ve ara mal- veren okulları tercih etmiyor ya da az tercih ediyorsa bunun iki sebe-
lar ithalatının hızla artması, gelişmiş ülkelerden eski teknolojilerin bi vardır: 1- Bu eğitimin kendilerine iş bulmakta yeterince ya da hiç
transferi, şu anda hızla kaybolmakta olan ucuz iş gücü avantajının faydalı olmadıklarını düşünürler. 2- Bilgileri yoktur. Bu sebeplerin
kullanılmasıdır. Bu avantaj özellikle tekstil gibi emek yoğun sek- ortadan kaldırılması gerekir.
törlerde üçüncü dünyanın acımasız rekabetiyle karşı karşıyadır. Şu • Mesleki Eğitim veren kurumlar kitleleri sokağa mümkün olduğu
anda sahip olduğumuz iktisadi tablo krizler bir yana bırakıldığında kadar geç salmanın aleti olmamalıdırlar.
istihdam oluşturmayan büyümedir. Eğitim, meslek, işyeri ve ücret • Mesleki Eğitim veren kurumlardan mezun olanlarla diğer kurum-
arasındaki ilişkiler sorunludur. lardan (Üniversiteler, kolejler vs) mezun olanlar arasındaki ücret far-
O zaman sorumuz şu: Böylesine bir ortamda genel olarak meslekler kı her zaman dikkate alınmalıdır. Eğitimli ve ucuz işgücü oluşturmak
ve özelde mesleki eğitim hangi çerçevede ele alınmalıdır? Türkiye’nin gayesi mesleki eğitimde motivasyon kaynağı olamaz.
geleceğine damga vuracak olan mesleki eğitim anlayışı ne olmalıdır? • Mesleki Eğitim iş başı eğitimi olmadan devresini tamamlayamaz.
Bu soruya verilecek cevap Türkiye’nin iktisadi politikalarıyla doğ- İşverenler kendilerine hazır eleman gelmesini istiyorlar. Bu ancak
rudan alakalıdır. Şüphesiz ki bu politikaların tespiti ve uygulama eğitim devresini başka işletmelerde tamamlamış olan elemanların
imkanları Türkiye’nin kendi tercih ve amaçları yanında , bu tercih istihdamıyla olur. İşverenlerin en büyük çelişkisi budur. Bu çelişkiyi
ve amaçları da etkileyen Kapitalist Dünya-Sistemin içindeki hege- aşacak metot en gelişmiş uygulaması ile Tıp fakültelerinde gözümü-
monya mücadelelerinde, bu mücadelelerdeki güç dengelerinde, zün önündedir. Gözümüzü açalım.

Temmuz-Ağustos 2020 59