Page 65 - borsaaktuel-46-k

GEÇMİŞ ZAMAN OLUR Kİ

BİR ONS ALTINLA NE KADAR TUZ ALINIR

Koronavirüs salgını, yaşadığımız ekono- İSMAİL kendisininkini işaretleyerek sıraya yığıyor.
mik sistemin ne kadar hızlı değişebileceği- ŞEN Bu kümeleri yaptıktan sonra tüm kervan
ni gösterdi. Basit bir koruyucu maske için yarım günlük bir yolculukla geri çekiliyor.
Avrupa’nın göbeğinde istihbarat savaşları Onların arkasından görünmek ve karşılaş-
yaşandı ve komşu ülkelere giden tırlardaki mak istemeyen bir başka siyah ırk geliyor…
mallara el kondu. Tuzu görerek, her yığının önüne belli bir

Gıdada kendi kendine yetmenin hayati ol- miktarda altın bırakıyor ve tuzla altını ora-
duğu idrak edildi ve uzun zamandır ihmal da bırakarak geri dönüyorlar.’”
edilen tarımdaki sübvansiyon ve destekler Dilsiz takas gereği, tuz sahipleri gelip al-
yine gündeme geldi. Bu konuda şanslı ülke- tını alırlarsa diğerleri de tuzu alıp gidiyor.
lerden biriyiz. Yıllardır uygulanan tarımsal Yeterli görmezlerse onlar da tuz ve altını
desteklerin meyvesini yedik ve gıdada her- bırakıp tekrar geri çekiliyorlar. Pazarlık bir-
hangi bir yokluk yaşanmadı.
kaç kere tekrarla tamamlanıyor ve alışveriş
Salgın döneminde gıdanın stratejik önemi GEÇMİŞ ZAMAN OLUR Kİ gerçekleşiyor.
daha yakından anlaşıldı.
Bu yöntemin ilginçliği bir tarafa, kitaba
Değeri belirleyen arz ve talepse, arz ve talebi belirleyen de za- göre bu takasların çoğunda bir ons altın bir ons tuzla değiştiri-
man ve mekân içindeki ihtiyaçlardır. Shakespeare’in ııı. Richard lirmiş. Tuzun bu kadar değerli olması yiyecekleri koruyan özel-
oyunundaki meşhur söz bunun en güzel anlatımıdır: “Bir at! liği, yani dolaylı olarak açlığa çare oluşuyla mümkün oluyordu.
Bir at için bütün krallığım!” Atını kaybetmiş bir kralın savaş Bu açıdan bakıldığında altını verenler açısından daha karlı bir
alanındaki bu haykırışı, tek değerli şeyin hayat olduğunun da ticaretti. Altın verip tuz alarak hayatta kalıyorlardı.
göstergesidir.
Eski normal sandığımız kadar uzak olmayabilir
Amerikalı psikolog Abraham Maslow’un 1943 yılında ortaya
koyduğu ihtiyaçlar hiyerarşisinin temelinde de biyolojik ihti- Velhasıl, değerli olanı belirleyen zaman ve mekâna bağlı olarak
yaçlar vardır. Yani öncelikli ihtiyaçlarımız bizi hayatta tutacak değişen taleptir. Bugün de salgın dolayısıyla yeni bir döneme
şeylerdir. girebiliriz ve “değerler” değişebilir. Ancak bu ne kadar kalıcı
olur bugünden tahmini kolay değil…
Bir ons altınla alınabilen tuz miktarı Yani Koronavirüs’ün tedavisi bulunur ve hatta aşısı geliştiri-

En karlı ticaret değerli bir şeyi, değersiz bir şeyle değiştirmektir. lebilirse, tahmin bile edemeyeceğimiz bir hızda bırakın “yeni
Değer ise küresel olmaktan çok uzak tarihlerde her bölge için normali”, “eski normale” dönebiliriz.
değişiyordu. Peter l. Bernstein’in Altının Gücü adlı kitabında,
ilk örneğine Herodot’ta rastlanan “dilsiz takas”ta, “değer”in
bölgeden bölgeye hangi boyutlarda değişebileceğinin en güzel
örneklerinden biri var.

Öncelikle dilsiz takas, alışverişi yapanların birbirleriyle ko-
nuşmadığı, hatta birbirini görmediği, güven temelli ilginç bir
yöntem ve yüzlerce yıl boyunca Afrika’da yaygın bir biçimde
kullanılmış.
Altının Gücü’nden Orta Çağ boyunca yaşanan tuz ticaretiyle il-
gili kısmı okuyalım:
“Portekizli bir gezgin (…) şöyle anlatıyordu: ‘Her adam bir Tarihin en zengin insanı olarak kabul edilen, tuz – altın ticaretinin
parça taşıyor ve böylelikle (…) tuzu çok uzak mesafelere ta- hâkimi Mali İmparatorluğu krallarından Mansa Musa, 1375 tarihli
şıyacak çok büyük bir yaya ordusu oluşturuyorlar… Tuzu olan haritada elinde altın bir top ile resmedilmiş…

Temmuz-Ağustos 2020 63