Page 36 - Sayı-59 Eylül-Ekim 2022

T
34 EKONOMİYE BAKIŞ

KÜRESEL DİPLOMASİNİN MERKEZİ İSTANBUL

İstanbul, yüzyıllardır nasıl ki Avrupa, Asya ve Afrika arasında

‘vazgeçilmez’ bir ticaret ve finans merkezi konumunda, son ulus-

lararası tahıl koridoru anlaşması ve izlenen süreç, bir kez daha
İstanbul’un küresel diplomasinin merkezi olduğunu kanıtladı.

PROF. DR. Türkiye’nin yoğun diplomatik çabalarının ve Cumhurbaşkanı adına tarihe not düşülmesi anlamına gelir.
Erdoğan’ın Rusya ve Ukrayna devlet başkanları ile yürüttüğü
KEREM ALKİN etkin diyalogun sonucu olarak, geçtiğimiz 22 Temmuz Cuma Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir
günü taraflar Karadeniz’den dünyaya tahıl sevkiyatı için muta- Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile gö-
bakata vardılar. Söz konusu ‘tahıl güvenlik koridoru’ planının rüşmelerinin ardından, Türkiye’nin sorunun çözümü için ini-
icrası ve kontrolü İstanbul’dan yürütülüyor. Şu ana kadar, 1 siyatif alması; yine, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın diplomatik
milyon tonun üzerinde tahıl, Türkiye’nin garantörlüğünde Uk- girişimleri doğrultusunda Milli Savunma Bakanlığı ve Dışişleri
rayna’dan gemilere yüklendi ve yola çıktı. Küresel siyasi sistemin Bakanlığı’nın yanı sıra diğer bakanlık, kurum ve kuruluşların,
tüm aktörlerinin gözü Türkiye ve İstanbul’a dönmüş durumda. iş birliği içinde hareket ederek çalışmalarını yoğunlaştırmaları
Ukrayna’daki limanlara ulaşacak gemiler ve malı yükleyerek İs- ve bu çalışmaların bir sonucu olarak, Türkiye ile Ukrayna ve
tanbul ve Çanakkale boğazlarından geçecek olan gemiler İstan- Rusya arasında ‘kırmızı hat’ olarak adlandırılan bir doğrudan
bul’da denetleniyor. temas hattının hayata geçirilmesi, ‘Karadeniz Tahıl Güvenliği
Koridoru’nu sonuca götürdü. İnsani amaçlı olması esas alınan
Türkiye ve bilhassa İstanbul, yüzyıllardır nasıl ki Avrupa, Asya koridorun işlemesi adına, Türkiye, boğazlarımızdan giriş-çıkış
ve Afrika arasında ‘vazgeçilmez’ bir ticaret ve finans merkezi ko- öncesi tüm ticari gemilerin kontrolünü de gerçekleştiriyor. İs-
numunda, son uluslararası tahıl koridoru anlaşması ve izlenen tanbul’un önümüzdeki dönemde daha pek çok önemli küresel
süreç, bir kez daha İstanbul’un küresel diplomasinin merkez- diplomatik başarılara imza atılmasına ev sahipliği yapacağına
lerinden birisi olduğu gerçeğini zaten perçinlemiş durumda. birlikte şahit olacağız.
İstanbul’un, yeni gelen uluslararası teşkilat merkezleri ile de,
gün geçtikçe ‘küresel diplomasi merkezi’ olma özelliğini de de- İKİ ‘SİYAH KUĞU’, STOKLAMA VE KÜRESEL ENFLASYON
rinleşiyor. İstanbul, Birleşmiş Milletler (BM) ve çatısı altındaki
UNDP gibi, OECD, Dünya Bankası gibi, ICAAN gibi dünya- Dünyanın önde gelen ekonomilerinin iki ‘siyah kuğu’, küresel
nın önde gelen uluslararası teşkilat ve kuruluşlarının merkezle- pandemi ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ana ve artçı etkilerini
rinden sonraki dünyadaki en büyük küresel ve bölgesel ofisleri- bertaraf etmeye yönelik çok katmanlı çözüm çabalarının ara-
ne, merkezlerine ev sahipliği yapıyor. lıksız sürdüğü, mevcut zorluklar yetmezmiş gibi, Avrupa açı-
Bunun yanı sıra, İstanbul, Türkiye’nin küresel markası Türk sından, hem enerji, hem de gıda arz güvenliği açısından pek
Hava Yolları’nın tek noktadan dünyada en fazla destinasyona çok ek zorlukların yaşanacağının hesap edildiği bir sonbahar ve
uçan şirket olmasının getirdiği avantaj ve Türkiye’nin iftihar kış dönemine giriyoruz. Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un 24
vesilesi mega yatırımı IGA Havalimanı’nın küresel bir kavşak Ağustos Çarşamba günkü kabine toplantısı sonrasında, ‘artık
noktası haline gelmesi ile, küresel teşkilatların ve sivil toplum bolluk dönemi bitti, özgürlüğün bir bedeli var, herkes fedakar-
çalışmalarının en önemli çalışma, toplantı gerçekleştirme mer- lık yapacak’ yönündeki sözleri kapıya dayanmış gözüken enerji
kezi olma özelliğini de geliştiriyor. ve gıda arz güvenliğine yönelik riskler açısından açık bir me-
saj niteliğinde. Bir o kadar da, Fransa toplumunda tartışmaları
Birlemiş Milletler açısından, Genel Sekreter Guterres’in yürüt- alevlendirmiş durumda.
tüğü müzakerelerin yanı sıra, Türkiye’nin ısrarla 6 hafta boyun-
ca geceli gündüzlü ortaya koyduğu yoğun diplomatik çabalar, İki siyah kuğunun sebep olduğu ekonomik ve ticari travmanın
ilk etapta 400 milyon insanın gıda güvenliğini ilgilendirecek adeta hortlattırdığı bir küresel sorun da ‘stoklama’, eski tabiriyle
kadar kritik bir ‘güvenli tahıl koridoru’ anlaşmasına, yine İstan- ‘istifçilik’ oldu. Kovid-19 küresel virüs salgını döneminde, ülke-
bul’da, imzaların atılmasını sağladı. lerin pek çok mal ve hizmetin, hammaddenin ve ara mamulün
temininde zorlanmalarının de ötesinde, kimi ülkeler bir başka-
Türkiye’nin ‘sahada ve masada güçlü, girişimci ve insanı diploma- sına ait mallara, ürünlere havalimanlarında veya lojistik merkez-
si’ anlayışı bir kez daha, küresel ölçekte en kritik kriz konumunda lerinde el koyunca, dünyanın her noktasında bireyler, firmalar,
olan ‘küresel gıda arzı krizi’ adına kalıcı bir çözümü oluşturmak şirketler, hatta ülkeler tarım, gıda, hijyenik ürünler, çip, nadir
için devredeydi. Bu başarı, doğal olarak G20 ve OECD üye- metaller, tüm stratejik ürünlere yönelik bir ‘stoklama’, ‘istifçilik’
si olan önde gelen ülkelerin tümü tarafından tebrik edildi. El- eğilimine yoğunlaştılar. Bu eğilimin iki temel sonucu oldu; ‘kü-
bette, Türkiye’nin küresel algısına 10 yıldır aralıksız saldıran ve resel enflasyon’ ve ‘enerji ve gıda milliyetçiliği’.
her defasında dezenformasyonu daha da tuhaf noktalara taşıyan
kimi batı medya kuruluşlarında çatlak sesler ve burun kıvırmalar Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sebep olduğu ve 1970’lerdeki ‘petrol
gözlemlense de, başta BM Genel Sekreteri Guterres başta olmak krizleri’nden daha derin ve daha karmaşık yönü olan ‘enerji kri-
üzere, dünyanın önde gelen liderlerinin Türkiye’nin ve Cumhur- zi’ ise, petrol, doğalgaz ve kömürden başlayıp, rafineride üretilen
başkanı Erdoğan’ın bu derece kritik bir küresel meselede ortaya akaryakıt ürünlerine kadar ciddi bir fiyat sıçramasını da tetik-
koydukları proaktif role teşekkürlerini ve tebriklerini açık bir şe- ledi. ‘Küresel enflasyon’a yönelik tartışmaların sönmesi büyük
kilde belirtmeleri, Türkiye’nin hakkının tam manasıyla verilmesi ölçüde küresel ölçekte ‘stoklama’, ‘istifçilik’ eğiliminin, küresel