Page 52 - borsaaktuel-67-Toplu

52
52 İKTİSAT TARİHİ

yük ihtiyacı, çiftlik arazisinin idare edecek kişiler paradan icap eden resm-i mukarrerini lira-yı Osmani
ile bahçıvanlardı. Bir başka deyişle çiftliğin, bağ ve yüz kuruş olarak canib-i müberriye ita etmek şartı ve
bahçenin hangi işinden anlarsa anlasın o kişinin bi- şerait-i saire ve doksan dokuz sene müddet imtiyazı-
leğinde altın bir bilezik var demekti. Mutlaka kapışı- ya ile maden-i mezkur talibine ihale olunacağından ve
lıyordu. Çünkü ihtiyaç sahibi olan çiftçiler, devletin bunan on lira bedel-i maktu ve yüzde üç rüsum-i nis-
gözetimindeki Ziraat Gazetesi’ne güvenle müracaat biye ve resm-i mukarrer-i mezkuru vermek üzere talib-i
ederek ihtiyaçlarının giderilmesini istiyorlardı: zuhur eylediğinden bedel ve rüsum-i nisbiyesi zamla
talip olanların tarih-i ilandan itibaren üç maha [aya]
“Çiftlik idaresine malumatı olan nazırlar ve çiftçiler
ve güzel bahçe tanzim eden ve her nevi meyve ve kadar Dersaadet Orman ve Maadin Meclisine ve taşra-
sebze yetiştirebilen usta bahçıvanlar için pek çok ta- da merkez-i vilayete müracaat eylemeleri ilan olunur.”
raftan idarehanemize müracaat olunmakta olduğun-
dan kapısız çiftçi ve bahçıvanların ve çiftlik idaresini GÖRSELLİ İLK İLAN, “SAVAN” HAKKINDAYDI
bilen kimselerin idarehanemize gelip isimlerini def- Türkiye’deki tarım hamlesi, Avrupalı üreticilerin
ter-i mahsusamıza kaydettirmeleri ilan olunur.” dikkatini çekti. Onlar da tarım ve hayvancılıkla ilgili
ürünlerini Türk ziraat sektörüne sunmakta gecikme-
ZAHO’DA KÖMÜR MADENİ İHALEYE ÇIKARTILIYOR diler. Yine 1881 yılında yayınlanan “savan” ilanını,
bu alanda yayınlanan ilk reklam olarak kabul ede-
1881 yılında yayınlanan ilanlardan birini ise Orman
ve Maadin Nezareti verilmişti ve bir ihaleyi haber biliriz. Büyük çiftliklerde yazın kavurucu sıcağı ile
veriyordu. Musul vilayetinin Zaho kasabasındaki bir bahar ve kış aylarının zarar veren yağmurlarından
kömür madeninin ihaleye çıkartılması hakkındaki ürünleri ve hayvanları koruyan savanların birçok
ilan şöyleydi: çeşidi satışa sunuldu. Savan, çatısı muşambalı ve ki-
remitli olmak üzere ikiye ayrılıyordu.
“Musul vilayeti dahilinde Zaho kazasında olup daha
önce Bağdat vilayeti tarafından imal olunarak ahiren Ziraat Gazetesi’nde yayınlanan görselli “savan” rek-
terk ve faaliyeti durdurulmuş olan kömür madeninin lamı şöyleydi:
müzayede [ihale] ile kararlaştırılacak senelik maktu “Avrupa’da büyük çiftliklerde ve köylerde ot ve za-
bedel ve yüzde birden beşe kadar rüsum-ı nisbiyesini hireyi ve çift ve saire hayvanları ve araba ve aletler
ve tahsis olunacak arazinin beher dönümü için beşer ve edevatı yağmurlardan ve sert güneşten iyi şekilde
muhafaza için yapılmakta olan ve resimleri yukarıda
gösterilen savanları Dersaadet’e ve civarına pek eh-
ven suretle gönderileceği ve her nerede olur ise olsun
numaralarıyla kurulması ziyade kolay olduğu Paris’te
bu sanatla iştigal etmekte olan Mösyö Pumbella ta-
rafından idarehanemize bildirilmiştir.

Bu savanlar yukarıda görüldüğü gibi gayet munta-
zam ve gayet a’la kereste ile inşa olunmuş ve numaralı
demir bağlarla birbirlerine raptedilmiş olduğundan
her nerede kurulması arzu olunur ise birkaç saat
zarfında herkesin kurabileceği bir heyette yapılmış
olduğu gibi 1 numaralı savanın üzeri çinko veya mu-
şamba ile örtülü olduğundan beheri murabba arşunu
Ziraat Gazete- nihayet iki ve 2 numaralı savanın dahi üzeri kiremitle
si’nin 1881’de örtülür olup metanetinin bittabi ona göre yapılması

yayınladığı icap edeceğinden beher arşunu üç mecidiye mesela
“savan” ilanı, ilk on beş arşun uzunlukta, sekiz arşın enlikte olan bir
görselli ziraat savanı nihayet altmış liraya gönderebileceği adı geçen
Mösyö Pumbella tarafından başkaca bildirilmiş ol-
reklamı kabul makla çiftliğine böyle bir savan yaptırmak isteyenle-
edilebilir. Ziraat gazetesinde 1881 yılında yayınlanan görselli savan ilanı rin idarehanemize müracaat eylemeleri ilan olunur.”