Page 28 - Sayı-51 Mayıs Haziran 2021

26 ARAŞTIRMA TÜMER TOPAL

DELİCE ZEYTİNDE KÜRESEL TRENDLER

Yapılan arkeolojik kazılar sonucunda varılan kanı, cü, zeytinyağı üretiminde ise beşinci sıradadır. Ancak
zeytin ağacının ana vatanının Güneydoğu Anado- her ne kadar Türkiye dünyanın önemli zeytin üretici-
lu ve Mezopotamya olduğudur. Zeytin ağacının lerinden olsa da gelinen seviyeyi artırmak için yapılan
yetiştirilmesi, iklim faktörlerine bağlı olduğundan çalışmalar bizden daha fazla üretim yapabilen ülkeler
üretim genellikle içinde ülkemizin de bulunduğu ile rekabete girmek açısından oldukça önemlidir.
Akdeniz havzası ülkelerinde yapılmaktadır. Bu böl- Bu hedef doğrultusunda yabani zeytin olarak da
gede yapılan üretim toplam dünya zeytin üretimi- bilinen delice zeytinlerin ekonomiye kazandırılma-
nin %97’sini oluşturur.
sı amacıyla Türkiye tarafından 2015-2019 yıllarını
Zeytin ve zeytinyağı 8.000 yıldan beri insanlar tara- kapsayan “Yabani Zeytin (Delice) Rehabilitasyonu
fından bilinmektedir. M.Ö 4.000 yılında da Sami- Eylem Planı” hazırlanmış ve uygulanmıştır.
ler tarafından kültüre alınmıştır.
Bu projeyle başta Akdeniz ve Ege bölgeleri olmak
Zeytin ağacı, yetiştirilip daha verimli bir hale geti- üzere ülkemizdeki yabani zeytinlerin, yerel türlerin
rilmesi sağlanarak bir kültür bitkisi haline getirilmiş popülasyonuna zarar verilmeyecek sayılarda ve yö-
ve Akdeniz kıyı şeridi boyunca yaygınlaştırılmıştır. reye uygun türlerle aşılanması hedeflenmiştir.
Zeytinin M.Ö. 4000’lerde bir kültür bitkisi haline Eylem planı süresince yapılan çalışmalar neticesinde,
gelmesinden 1500 - 2000 yıl sonra da meyvesi sıkı- Türkiye genelinde 5 yıllık süreçte yaklaşık 1 mil-
larak yağ elde edilmiştir.
yon 500 bin adet yabani zeytin aşılanmıştır. Bu
Zamanla, Yunanistan, İtalya ve İber Yarımadasına, çalışmalar sırasında orman vasfındaki bu alanlara
Suriye ve Mısır yoluyla ise tüm Kuzey Afrika’ya ayrıca 200 bin adet zeytin fidanı da dikilmiştir.
yayılan zeytin, 16. yüzyılda İspanyollar tarafından Orman Genel Müdürlüğü tarafından yapılan bu ça-
Kuzey ve Güney Amerika’ya götürülmüştür.
lışma sayesinde ülke ekonomisine kazandırılan 1,7
Türkiye hâlihazırda dünya zeytin üretiminde üçün- milyon yeni zeytin ağacının meyve vermeye başla-