Page 58 - borsaaktuel-61-k
P. 58
56
56 T İKTİSAT TARİHİ DOÇ. DR. ŞEFİK MEMİŞ
Türklerde Girişimciliği Teşvik Etmek İçin 112 Yıl Önce Yazıldı
BİR TACİR HİKAYESİ
Sultan II. Abdülhamid döneminde Çiftlikat-ı
Hümâyûn, Nûmune Tarlaları, ziraat mektepleri ve
fuarlarla tarımsal verimlilik artırılmaya çalışılırken,
bu alanda yayıncılık da ihmal edilmiyordu. Ziraî
gazete, dergi ve kitapların basım ve yayılması teşvik
edilirken tarımın yeni neslin ülküsü olması, çiftçi-
lerin bilgiye dayalı üretimle verimliliği artırması
hedefleniyordu. Bu gazetelerden biri de İzmir’de
1907’de yayınlanmaya başlayıp daha sonra merkezi-
ni İstanbul’a taşıyan Osmanlı Ziraat ve Ticaret Ga-
zetesi’ydi. Halkalı Ziraat Mektebi’nden mezun Salih
Zeki tarafından çıkartılan gazete, sade ve yalın Türk-
çesiyle sıradan çiftçiye de hitap etmek istiyordu.
HÜKÜMET DESTEĞİ
II. Meşrutiyet’ten sonrası Meclis-i Mebusan Ziraat
Encümeni ve Ziraat Nezareti tarafından özel takdire
mazhar olan gazete, aynı zamanda Hükümet tara-
fından maddi destekle ödüllendirip yayını teminat
altına alınmıştı. Gazetenin 17 Mart 1910 tarihli 23. Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi’nin 4 Mart 1326 tarihli sayısı
sayısında henüz yeni yeni yazılarıyla tanınan ve ta-
rım ve ticareti Türklerin milli ülküsü yapmak iste- Amerikalı vasıtasıyla Türk girişimci ruhunu canlan-
yen Edhem Nejad’ın da ilk yazıları yer aldı. Edhem dırmaya gayret eden hikaye şöyleydi:
Nejad, ülke gençlerinde girişimci ruhu özendirmek “New York’ta idim, dostum Amerikalı Mr. Charlie
isterken, üretimi artırmak için tembellik ve miskin- Joe bana hikaye ediyordu. Bu hikaye Joe’nun ba-
lik yerine yerli ürünleri yabancı pazarlara sunacak şından geçmiş dikkate değer bir gerçek bir olaydan
babayiğitler arıyordu. Bunun için de ticaret mektebi ibaretti. Memleketimiz daha pek bâkir, ticarete olan
Edhem Nejad, hocalarına büyük sorumluluk düştüğünü her fırsatta merakımız da hâlâ el değmemiş vaziyette. Mr. Char-
ülke gençlerinde dile getiriyor, kendisi de bir ziraat öğretmeni olarak lie’nin şu hikayesi bize epeyce fayda verir. Bizi teşeb-
üzerine düşen vazifeyi yerine getiriyordu.
girişimci ruhu büse sevk için cesaret verir ümidiyle söylediklerini
aynen naklediyorum:
özendirmek “Bir Tacirin Hikâyesi” başlıklı yazısı, bu sorumluluk
bilincinin yansımasıydı. “Zengin olma” hayalini kuran
isterken, üretimi gençlere bunun yolunun sermaye biriktirmekten geçti- “Şimdi karşında duran büyük taciri, beni görüyor
musun? İşte ben küçük iken zengin değildim. Evet
artırmak için ğini, sermaye biriktirmek için mutlaka çalışmanın şart küçükten kimse zengin değildir. Fakat benim için
tembellik olduğunu bir Amerikalının deneyimleriyle okuyucula- zengin olmak, mirasa konmak ihtimali de yoktu.
ve miskinlik rına aktarıyor, onlara gelişmiş bütün ülke pazarlarına Orta okula henüz devam etmekte idim. Bazı genç,
yerine yerli başarıyla girebileceklerine dair özgüven veriyordu. tam Amerikalı hocalarım vardı ki hep bize Ameri-
ürünleri yabancı “ÜMİT EDERİM, JOE’NUN HİKAYESİ BİZİ GİRİŞİMCİLİĞE kalılığın şanı yoktan var edercesine kazanmak, tacir
pazarlara SEVK EDER” olmak, çiftçi olmak, darü’s-sınâa [üretim eve/ima-
lathane] sahibi olmak olduğunu tavsiye ederdi. Bu
sunacak Edhem Nejad, dostu Amerikalı Mr. Charlie Joe’dan hocalarım bence pek mukaddestir. Ben onları unu-
babayiğitler naklettiği hikayenin gerçek bir olay olduğunu temin tamam. Ben onların rahle-i tedrisine düşmeyeydim
arıyordu. ederek başlıyordu yazısına. İşte tam 112 yıl önce, bir belki haylaz bir çocuk olacaktım.
