Page 59 - borsaaktuel-61-k

OCAK-ŞUBAT 57

“ÇALIŞIYOR AMA PARA TUTAMIYORDUM”

Bütün müddet-i tahsilimde benim emelim ufak
bir ticaret evine yahut dükkana sahip olmaktı. O
kadar ki bu arzuma nail olmakla sanki saadetim ik-
mal edilmiş olacaktı. Orta okuldan sonra daha bir-
çok tahsili ile mektebi bırakmıştım. Hevesim beni
133. Sokak’taki o muhteşem ticaret mektebine sevk
etmişti. Ben mektepten sonra hep çalışıp çabalıyor-
dum. Mektepte gördüğüm bir şeyler, bahusus ticarî
haberleşme, defter tutmak, hesap yapmak benim
için hiçbir şey değildi. Amerika’nın ticaret kanunu-
nu, bahusus New York vilayetinin ticaret kanununu,
iktisat ilmini, ticarethane idare memurluğunu da
biliyordum. Düşünüp, taşınıyordum da herhalde
büyük bir iş çevirebileceğimi kestiriyordum. Lakin
ah bin teessüf ki para tutamıyordum. Pek tuhaf olu-
yordu, haydi tasarruf yapayım derim, derken bir
gün tasarruf ettiğim paralar cepten akardı. Benim şu
küçük hatam beni tıpkı bir Avrupalı gence benzeti-
yordu. Ben bu benzemekten nefret ediyordum. Uh! Gazetedeki “Bir Tacirin Hikayesi” Başlıklı Yazı
Nihayet yine koca bir Amerikalı beni adam etti.
mevzu üzerine makale istendi ise bir okka yüz yetmiş
O vakit gazetelere de pek meraklıydım. Ne yalan beş dirhem makale tartıyordum. Öyle ki makale tar-
söyleyeyim gazeteye yazı yazmaktan pek hoşlanıyor- ta tarta mükemmel bir makaleci olmuştum.
dum. Yine tekrar etmekten çekinmem ki beni adam
eden gazetedir. Beni adam eden Amerikalının ma- “MAKALE TARTTIM, MAKALE YAZDIM, İLK ŞİRKETİMİ
kalesi şu serlevha ile başlıyordu: “Zengin Olmanın KURDUM”
Yolu”. Bu makaleyi yiyecek gibi okudum. İşte ben Artık uf dedim, bu makale tartmak, mektup yazmak, “Zengin Olmanın
bir saat sonra manen zengin olmuştum. postaya göndermek, kopya almak, pul yapıştırmak Yolu” makalesi
hoşuma gitmiyordu. Yazdığım birkaç makale vezne- adama hem
“ZENGİN OLMANIN YOLU, BAŞLANGIÇ SERMAYESİ ELDE de (terazide) çekilerek satıldı. Makalelerim oldukça
ETMEKTİR” tasarrufu hem
yüksek fiyatlar sırasında satılmaya başladı. Maaşım
“Zengin Olmanın Yolu” makalesi adama hem tasar- yavaş yavaş artıyordu. Fakat ustalarımda hain idiler, zengin tacir
rufu hem zengin tacir olmayı çok güzel öğretiyor- benim çalıştığım kadar aylığımı artırmadılar. Şikayet olmayı çok güzel
du. Tatbikata başladım. Şu bizim Amerika’nın hain eder gibi olmasın ama artık okka ile makale satan öğretiyordu.
zengini Rockefeller bile başlangıç sermayesini elde ticarethaneden ayrılarak kendi başıma iş yapmak is- Tatbikata
etmek için bir kilisede hizmetçilik yapmıştı. Teessüf tiyordum. Derken ne dersiniz, mektepte iken ufacık başladım.
etmekteyim ki Rockefeller kadar aşağı bir hizmet bir ticaret evine sahip olmayı her gün düşünen sizin
bulmaya muvaffak olamadım. Belki öyle bir hizmet Charlie Joe bir tanıdığı ile bir şirket yapmıştı. Şu bizim
bulaydım, bugün ikinci bir Rockefeller olurdum. Nankörlük edenlerden değilim. Hususiyle bir Ame- Amerika’nın
Benim başlangıç sermayesi yapmak için başladığım rikalı hiçbir vakit nankör değildir. İlk evvel makale hain zengini
iş, bizim Rockefeller’a nispetle, pek kibârane idi. Rockefeller
tartmaktan, sonra yazmaktan iyi pratik yapmıştım.
New York da gazetelere okka hesabıyla makale satan Bizim açtığımız idarehane de dünyanın her köşesi- bile başlangıç
bir idarehaneye katiplik ile dahil olmuştum. Ben ilk ne kitap ve gazete ve basılı diğer eserleri göndermek sermayesini
günleri yalnız mektup yazıyor, kopya alıyor, makale esas vazife idi. Çok iyi iş. Neticesi parlak, parlak elde etmek
isteyen zevatın mektuplarını açarak ya makale sipa- ama; hele şu yabancı muhacirler, yerli Amerikalılar için bir kilisede
riş edip veyahut dolaptan alıp vezneye (tartıya) ko- da kitaba hep heves etseler ben yalnız bu işte birkaç
yuyordum. Eğer yüz dirhem makale istendi ise yüz milyon kazanacaktım. Artık ilk heves! Her gün ma- hizmetçilik
dirhem, bir okka yüz yetmiş beş dirhem muhtelif kale tarttığım gibi şimdi de gazete tartıyor, pulluyor, yapmıştı.