Page 60 - borsaaktuel-75-k

60

BOSNA’DAN

İSTANBUL’A TÜRKLER

YENİ USUL ZİRAAT

İSTİYOR

“BOŞ BAHÇELER NEFRETTEN BAŞKA SEMERE VERMİYOR”

Hadika, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki tarımsal kal-
kınma fikrinin ülkenin her köşesinde aynı şiddetle
yaygınlaştığını ortaya koyan bir alıntı makale yayın-
ladı. Bosna’da Osmanlıca yayınlanan Gülşen-i Saray
gazetesindeki “Bosna’da Ziraat” başlıklı yazı, gazete-
nin 1 Nisan 1870 tarihli nüshasında yer aldı. “Şimdi-
ki usul ziraat”in önemini vurgulayan Bosna gazetesi, Hadika, 2 Nisan 1870, s.55
buna örnek olarak İngiltere’nin Saray[bosna] Konso-
losunun ilgilendiği bahçeyi gösteriyor, bu bahçe ile bir sual gelse, buna şimdiki malumatınız ile acaba
yanındaki Müslümanlara ait bahçeleri kıyaslıyordu. ne cevap verirdiniz? Şüphe yok ki bu çiçekten bah-
İngiliz Konsolosun nezaretindeki bahçe, 7 sene evvel çelerin kötü manzarasını oldukça süslemekten başka
bomboş bir tarla iken şimdi “yetiştirilmedik ağaç ve hiçbir fayda göremeyiz dersiniz. İmdi lütfen biraz
olmadık çiçek ve meyveler ve sebzeler kalmayıp işte o dikkat ediniz de Avrupalıların usul edindikleri üzere
harap ve yaramaz zannettiğimiz bahçe bugünkü gün muamele olunduğu takdirde bu hakir sarı çiçeğin ne
bir ravza-i dilâraya [güzel bahçeye] dönüşmüş” idi. kadar ehemmiyet verilecek şey olduğunu anlayın ve
Oysa hemen onun yanındaki “bizim ahalinin taht-ı sair şeyleri de buna kıyas ediniz.
tasarrufunda bulunan bahçeler ısırgan otu ile” do- Avrupalıların nezdinde tecrübeyle malum ve süphe
luydu. Gülşen-i Saray yazarına göre bu bahçe, “insa- götürmez olmuştur ki işbu gün çiçeği ekildiği mahal-
na nefretten başka bir semere veremiyor” idi. Bunun lin havasını tashih ve bahusus bataklık yerlerin çeşit-
tek sebebi ise öteki bahçenin ziraatta kazanılan bü- li hastalıkların ortaya çıkmasına yol açan rayihasını
tün malumatları yani ziraat usulünü uygulamasıydı. mahv eyler. Çiçeğinden bal arıları külliyetli ve gayet
lezzetli bal toplarlar. Tohumundan âlâ yağ çıkarılır
“SARI ÇİÇEĞİ BİLİR MİSİNİZ?” ki bu yağ yemek ve yakılmak ve hususiyle el ve yüz
Yazar oldukça dertliydi. Bu derdini de şöyle payla- yıkamağa mahsus sabun yapmak için istimal olunan
şıyordu: yağların en âlâsıdır. Ondan başka tohumu tavuk bes-
Müslümanlara “Avrupalıların ziraatça olan maharet ve malumatla- lemeğe pek ziyade yarar ki tavuk ve emsali bunun için
ait bahçeler rıyla bizim edindiğimiz usul-i ziraatımız arasındaki can verir. Diğer hayvanlara dahi yedirilirse hayvanlar
çabuk semizlenir. Daneleri kabuğundan ayrılırsa özü
ısırgan otu dolu farkın derecesini tayin için size bir misal daha gös- pirinç bulgur yerini tutup ciğer yemeği ve çorbada
iken İngiliz terelim. kullanılır. Daneler kavrulup bazı baharat ile karıştırılır

Konsolosun Hani şu köyler ve kasabaların hepsinde bahçelerde ise çikolataya muadil bir şey olur. Yapraklarının taze
yönetimindeki ve su mecraları kenarlarında ve şurada burada eğile- ve kurusu hayvanları gayet besler, semizletir. Çiçek
bahçede her rek upuzun büyüdüğü müşahede kılınan ve Türkçe açılmazdan evvel goncası sebze gibi yenir. Ve lezzeti
dahi makbul özellikler olan enginar lezzetine benzer-
(Gün Çiçeği) ve Boşnakça (Sunçukırat) ve (Sunçug-
çeşit sebze ve lad) tabir olunan sarı çiçeği bilir misiniz? Elbette bi- dir. Kemaliyle açılmış çiçeği kezalik inek ve öküz gibi
meyve mevcuttu. lirsiniz. Bu çiçekten fayda görebilir misiniz diye size hayvanların beslenmesine pek ziyade salihtir. Çiçek