Page 58 - borsaaktuel-73-k

58

1892’de kozanın BİR KİLOGRAM KOZA, 14 KURUŞA SATILIYORDU
kilogramı 12- Kozaların satış fiyatı üreticiyi tatmin edecek sevi-
14 kuruştan yede gerçekleşiyordu. Bilhassa koza satış zamanı ile

satılıyor, sezon sonraki dönemde piyasa fiyatın arttığı görülüyordu.
sonuna doğru Bir başka ifadeyle günümüzde olduğu gibi mahsul
toplandıktan sonra belli seviyede olan fiyat, zaman
fiyat yüzde 20- geçince ürün yokluğu talep fazlalığı sebebiyle artı-
30 artıyordu. şa geçiyordu. 1892 yılı itibariyle mahsul ilk ortaya
çıktığında “beher kıyye-i cedidesi için 12-14 kuruş”
ödeniyordu. Yani kilogramı 12 ya da 14 kuruşu satı-
lıyordu. Satış ağırlıkla Fransa’ya yapıldığı için kuru-
şun Fransız Frankı karşısındaki değeri de önemliydi.
Buna “1 Fransız Altını 97 kuruş” değerindeydi. An-
cak zaman geçip “taze koza satış mevsiminin nihaye-
tine doğru piyasaların az veya çok malumat almala-
rına göre fiyatında evvelkine nispetle yüzde 20’den
30’a kadar artış görülüyordu.”

Bursalı Gamafis’in 1893 yılı mahsul beklentisi daha
yüksekti. Bunun sebebini ise şöyle aktarıyordu:
“Bu sene yerli tohumlar pek mebzul olup geçen sene
meydana gelen muvaffakıyet sebebiyle cinsin dahi 21 Mayıs 1310 tarihli Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi
pek a’la olduğu rivayet olunuyor.
“1892 senesinde adı geçen mahallerde açılan yerli
Bursa civarında rutubetli olan kış özellikle yeni diki- tohumlarının miktarı 103,449 ve ecnebi tohumları-
len dut fidanlarının gelişip serpilmesini kolaylaştırıp nın 12,108 ki ceman 115,554 onsa baliğ olmuş iken
artıracağından yaprakların pek mebzul olmasının son senede yani 1893 zarfından açılan yerli tohum-
3
beklenmesi gerekir.” lar 105,413 ve ecnebi tohumlar 2,935 yani toplamı
108,348 onstan ibaret oldu. Bu hesapça 1893 senesi
GAMAFİS’İN TAHMİNİ DOĞRU ÇIKTI, hasılatının nispeten 7,206 ons derecesinde noksan
1893 MAHSULÜ ZİYADESİYLE ARTTI bulunduğu ortaya çıkarsa da 1893 senesi tohumları
az olmakla beraber bunlardan 1893 senesine nispe-
Gerçekten Gamafis’in 1893 tahminleri doğru çıktı ten daha çok koza meydana gelmişti. Bu ise zikrolu-
ve 1893’te koza üretiminde Bursa, İzmit ve Bandır- nan noksan kozaların eksilme değil bilakis tohumlar
ma’da pek ziyade beklentilere uygun neticeler elde cinsinin ıslah olduğunu gösterir.”
edildi. Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, bu konuda
güvenilir kaynaklardan temin ettiği istatistikleri şöy- Bu görüşü ihracat rakamları da destekliyordu. Bursa,
le aktarıyordu: İzmit ve Bandırma’dan 1892 yılında 20,317 ons tohum
ihracatı yapılırken, 1893’te yüzde 100 bir artış oranıyla
ihraç olunan tohumlar miktarı 41,947 onsa ulaşmıştı.
Gazete ihracatın maddi bedelini de hesaplayarak şu
sonucu ulaşmıştı:
“Bu 41,947 ons tohum ihracatından geçerli fiyatı al-
tın olarak kırk kuruş üzerinden hesap edildiği halde
16,778 lira hasıl olur ki bundan Hazine ile beraber
memleket dahilinde ipekçilik sanatıyla uğraşanların
daha yararlanacağı açıktır.”
4
Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, hem tohum ihra-
catındaki düşüşü, hem koza artışını, Duyûn-ı Umû-
miye İdaresi’nin çalışmalarına bağlıyordu.
3 Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, Sayı 434, 10 Nisan 1309 [22 Nisan 893].
4 Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, Sayı 492, 21 Mayıs 1310, s. 253-254.