Page 57 - borsaaktuel-73-k
P. 57

OCAK-ŞUBAT 57




            YERLİ TOHUM KULLANILDI,
            KOZA İHRACATI YÜZDE 15 ARTTI

            Bursa’da ipekçiliğin geliştirilmesi yönünde Duyûn-ı
            Umûmiye İdaresi’nin estirdiği rüzgârın başarılı ol-
            duğu hem Bursa’dan hem de Osmanlı İmparator-
            luğu’nun diğer eyaletlerinden yapılan ihracatta açık
            şekilde görülüyordu. Bursa’da yaşayan L. Gamafis’in
            derlediği ve Dersaadet  Ticaret Odası Gazetesi’ne
            gönderdiği rakamlara göre 1308 [1892/1893] yılın-
            da bir önceki yıla göre tohum ihracat artışı yüzde 15
            oranında gerçekleşmişti. Gamafis’e göre Hükümetin
            tohum politikasının bunda etkisi büyük olmuştu.
            Çünkü Hükümet Bağdat cinsi denilen yerli cinsin
            çoğaltılıp ıslah edilmesi için büyük gayret göstermiş-
            ti. Bu sayede “Bağdat beyaz kozaları” bütün piya-
            salarda diğer tohumlara üstünlük sağlamıştı. Hatta
            Fransız sarı kozalarına bile ender rastlanıyor, mev-
            cutlar da Bağdat’a göre daha pahalı satılıyordu.
            Bağdat tohumunun açık ara üstünlüğünün 1892
            mahsulüne de yansıması bekleniyor, hatta o yıl mah-
            sulünün yüzde 85 Bağdat, yüzde 10 Fransa’dan ithal
            olunan sarı cins ve yüzde 5 Fransa’dan ithal olunup
            dahilde tekrar yetiştirilen tohum olması bekleniyor-
                                                           22 Nisan 1893 tarihli Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi
            du. Ayrıca tohumdaki iyileşmenin yanı sıra 1891 se-
            nesine nispetle “besleme müddetince havaların gayet
            müsait gitmesi” de iyi bir netice alınmasını sağlaya-  MAHSULÜN YÜZDE 80’İ BAĞDAT CİNSİYDİ
            caktı. Bu hüsn-i netice özetle Bağdat aşılama cinsin-  1892 senesinde hasıl olan 2,529,000 kıyye-i cedide
            de görülmüştü. Bu alanda bir uzman olan Gamafis,  taze koza tohumlarının cinslere dağılımı önemliydi.
            güzel neticeyi, “koza miktarınca yüzde 35 ve geçen  Çünkü bu dağılım, Hükümetin koza böceği yetiş-
            sene ipek mahsulüne nispetle mahsulce yüzde 10-15  tirme politikasının başarılı olup olmadığını göstere-
            fazla” ürün olarak ifade ediyordu.         cekti. Buna göre mahsulün “yüzde 80’i Bağdat cinsi,
                                                       yüzde 10’u Bağdat aşılaması ve yüzde 10’u [Fransız]
            1892 TAZE KOZA MAHSULÜ 2,5 MİLYON YENİ KIYYE İDİ  sarı” cinsiydi. Kozalardan alınan ipek mahsulü ise   Bursa ve
                                                       “Bağdat cinsi için yüzde 15 ve Bağdat aşılama cinsi  civarında
            O dönem Avrupa ülkeleriyle daha yakın dış ticaret
            işlemlerine  girişilmesi sebebiyle, Hükümet  ağırlık   için yüzde 10 ve sarı cins için yüzde 5 tahmin” edi-  elde edilen
            ölçümünde “yeni kıyye” anlamına gelen “kıyye-i ce-  liyordu.                         ürünün
            dide” tabirini kabul etmişti. Kıyye-i cedide, “1000  Kuşkusuz bu ürünlerin yurt içinde mi, yurt dışın-  tamamına yakını
            grama” karşılık geliyordu. Bu ölçü birimini kullana-  da mı işlendiği çok daha önemliydi. Ne var ki elde   Fransa ve diğer
            rak Gamafis, Anadolu’daki bölgelerde ipek mahsulü-  edilen ürünün tamamına yakını ihraç ediliyordu.   Avrupa ülkelerine
            nü şöyle tahmin ediyordu:                  Gamafis’in rakamlarıyla konuşursak, “yüzde 60 ham
                                                       ipek Fransa’ya, yüzde 3 ham ipek İtalya’ya, yüzde 0   ihraç ediliyor,
            Kıyye-i cedid   Bölge
                                                       (yüzde 1’in altında) ham ipek İngiltere’ye, yüzde 5  yerli “tüccar ile
            950,000        Bursa ve civarı             ham ipek İsviçre ve Avusturya ve Almanya’ya, yüzde   fabrikacılar ve
            440,000        Pazarköyü ve Gemlik         4 ham ipek Amerika’ya” ihraç ediliyordu. “Yüzde 14   kozacılar için
            720,000        İzmit ve civarı             kadar kozadan ise yüzde 5 Marsilya’ya ve yüzde 10   tahminen yüzde
            310,000        Bilecik ve civarı           İtalya’ya” gönderiliyordu. Bu hesaba göre “tüccar ile
            109,000        Bandırma, Erdek ve diğer mevkiler  fabrikacılar ve kozacılar için tahminen yüzde 8 veya   8 veya 10
            2,529,000      Ceman yekün                 10 koza” kalıyordu.                       koza” kalıyordu.
   52   53   54   55   56   57   58   59   60   61   62