Page 37 - Sayı-51 Mayıs Haziran 2021

MAYIS-HAZİRAN 2021 35

mekteplerinin açılması da düşünülmeliydi. Ancak alandaki eğitim heyet ve cemiyetleri göreve çağı-
Hükümet, bu ikisinin birlikte bir bütün olduğunu rarak bir öneri de bulunuyordu. Ona göre mem-
hesaba katmamış, onun tabiriyle “maatteessüf bu leketin ihtiyacına uygun programlarla eğitim veren
hiç nazar-ı dikkate ve ehemmiyete” alınmamıştı. Yüksek Ticaret Mekteplerinin sayısı artırılmalıydı.
Ama onun en ilginç ve bu alandaki eğitime yeni bir
Tarım aşığı bir Osmanlı olarak tacirlerin yetişme-
sine katkıda bulunacak mekteplerin açılmamasını boyut getiren teklifi şuydu: Her vilayet ve sancak
büyük bir eksiklik olarak niteleyen yazar, “Mem- merkezlerinde zaten açılmış bulunan ortaokul ve
leketimizde pek çok ziraat mektep ve müesseseleri liselerde “tâlî (ikinci) derecede ikişer, birer buçuk
senelik ticaret mektepleri” kurulmalıydı. Böylece
mevcut iken maatteessüf yalnız tek bir ticaret mek- mevcut okullar, daha kısa dönem eğitim veren ti-
tebi var. Bu yegane ticaret mektebi acaba bizim yu- caret mektepleri olarak da eğitim verecek,yani ikili
karıda saydığımız bütün boşlukları doldurabilecek eğitim uygulayacak ve kısa zaman içinde ticaretin
mi? Bizim kanaatimize göre hayır ve asla!” ifadeleri- teorisine hakim genç girişimciler yetiştirecekti.
ni dobraca kullanmaktan çekinmiyordu.
Hatta Edhem Nejad’a göre bu eğitim tarzı ilkokul-
Aslında Edhem Nejad, ziraat mektepleri açılırken lara kadar indirilmeli ve buralarda da ticaret mek-
ticaret mektepleri açılmamasının bedelini de, Türk tepleri açılmalıydı. Neden ilkokulda ticaret eğitimi
çiftçisinin yabancı tacirler elinde oyuncak olması verilecekti? Bunun sebebini şöyle açıklıyordu:
şeklinde ödendiğine ve ödenmeye devam edeceğine “Kim bilmez ki ekseriyet ahali ilkokul tahsiliyle ye-
işaret ediyordu. Çünkü ticaret eğitimine geçilme- tinir. Kasabalılar tacirler, alıcı ve satıcı olurlar ve bu
den sadece ziraat eğitimi verilmesi, aslında ziraatın tacirlerin çoğunluğu ilkokul tahsiliyle yetinenlerdir.
tamamlayıcı parçası olan ticaretin terk edilmesi de- İlkokul ticaret mektebi bu kadar fakat bugün bizim
mekti. Bu tehlikeye bir kez daha dikkat çeken Ne- rüşdiye (orta okul) dediğimiz âlî ibtidaî (yüksek
jad, şöyle sormaktan kendini alamıyordu: ilkokul) mekteplerin seksiyonlarında, şubelerinde
“Yalnız ziraat terakki etsin (ilerlesin), yabancı tacir- pratik ticari bilgiler tahsil edilebilir.”
ler elinde şimdiki gibi ehl-i ziraat oyuncak olursa o
terakkiden ne fayda olur?” oRTA YAş GİRİşİMCİ İçİN GECE MEKTEPLERİ
Ülkede girişimci ve tüccar ruhu canlandırmak, do-
“TİCARET EğİTİMİ İLKoKuLA KADAR İNDİRİLMELİ” layısıyla çiftçilerin mağdur edilmesini önlemek için

Nejad Tarım, Ticaret ve Eğitim bakanlıkları ile bu Nejad, çok daha radikal bir yaklaşım getirir: Özetle Edhem
Nejad, tarım
“Keza yaşı geçkinleri konferanslar, belediyenin gece ile ticaretin
mektepleri, umûmî dersler ile zamanın lüzum gös-
terdiği ticarete hazırlamalıdır.” ayrılmaz bir
bütün olduğuna
Özetle Edhem Nejad, tarım ile ticaretin ayrılmaz inanan,
bir bütün olduğuna inanan, sadece ürün üretme-
nin yeterli olmadığına, bunun adil fiyatla çiftçinin sadece ürün
menfaatini de koruyan yerli tacirler tarafından yapı- üretmenin yeterli
lan ticaretle desteklenmesi gerektiğine inanıyordu. olmadığına,
Onun dile getirdiği gerçekler, günümüzde de bütün bunun adil
çıplaklığıyla varlığını devam ettiriyor. O yüzden fiyatla çiftçinin
107 yıl önce Edhem Nejad’ın yazısını bitirirken menfaatini
söylediği şu ifadelere yeniden kulak vermemiz ama de koruyan
bu kez gereğini yerine getirmemiz gerekiyor:
yerli tacirler
“Yine söylüyoruz: Ticaretimiz kalır, ziraatımız yü- tarafından
rürse ilerilik yoktur. Ne evvela ticaret, ne evvela zi- yapılan ticaretle
raat. Ziraat ve ticaret beraber ilerlemeli. Ziraatımızı
muhafaza, korumak için ticaret… Ticaretimizi mu- desteklenmesi
hafaza, korumak için ziraat… Ziraat için ilerleme gerektiğine
rehberi ticaret, ticaret için ilerleme rehberi ziraattır.” inanıyordu.