Page 58 - mart-nisan

58
58 T İKTİSAT TARİHİ

terakki eder, büyür. Bu hakikati çoktan beri takdir elde etmiş ise de bilahare saraya verilen bir jurnalde
eden Avrupa ve Amerika hükümetleri ara sıra mem- sergi münasebetiyle İstanbul’a gelecek bir çok yaban-
leketlerinde umumi ve hususi sergiler küşat ederek cı ziyaretçi bağlamında anarşistler dahi bulunacağı
milletlerinin iktisadi faaliyetlerini artırmak ve ticari ihtimalinden bahsedilmesi Abdülhamid’in evhamı-
ve sanayi ilerlemelerini sağlamaktadırlar. Bu hususta na dokunduğundan bu girişimden vazgeçilmiştir. O
en ileri giden Fransa, Amerika cumhuriyetleri ile Bel- sırada sergi planını tanzim ve sergi dairesini tertip
çika, Japonya, İtalya hükûmetleridir. Anılan hükû- etmek üzere İtalya’dan celp edilen mimar Mösyö
metler sergilerin faydalarını hakkıyla takdir ederek D’aranko uzun müddet Orman ve Maadin Nezare-
hiç olmazsa her on senede bir umumi sergiler ve her tinde ihdas edilen mimarlıkta istihdam olunmuştur.
sene hemen her vilayetlerinde hususi sergiler açmakla Eski Hakan’ın 25. cülus yıldönümü münasebetiyle
iktisadi ilerlemeleri temine gayret etmektedirler.” bazı vilayetlerde hususi sergiler açılmış ise de hükü-
Fuarların faydalarının anlatıldığı bu girişten sonra met memurları kalabalık toplanmaların İstanbul’ca
esas amaçlarının Türkiye’de de böylesi sergilerin ya- fena yorumlanmasından korktukları cihetle sergiyi
pılması olduğu aktarılan yazıda, “Sergilerin gayr-ı emniyetle ilana cesaret edemediklerinden ve ahali de
kabil-i inkâr olan [yadsınamaz] faydaları pek çok ve bunu hükûmetin bir nümayişi gibi telakki ettikle-
pek büyük olduğu cihetle maksadımız, bunları ayrın- rinden faydası mahdut kalmıştır.”
tılarıyla anlatmak değil memleketimizde de bundan
sonra bu gibi sergilerin açılmasını tavsiye eylemektir” MEŞRUTİYET’İN İLK SERGİSİ
denilerek, II. Abdülhamid döneminin kötülenmesi Meşrutiyet’in ilanından sonra Osmanlı’da gerçekleşen
ihmal edilmeden, şöyle devam ediliyordu: ilk serginin Bursa’da düzenlendiği kaydedilen yazıda,
“Uzun senelerden beri idare-i istibdadın tahrip etti- bu serginin bazı eksikler taşıdığı dile getiriliyordu:
ği memleketimiz; ilerleyebilmek ve ticari faaliyetin “Devr-i Meşrutiyet’in ilk sergisi Devlet-i Osma-
iyisini temin eylemek için sergiler gibi ilerlemeyi teş- niye’nin ilk payitahtı olan Bursa şehrine nasip ol-
vik eden tedbirlerin hızla uygulanmasına muhtaçtır. muştur. Taht-ı himâye-i müfahhame-i Hazret-i Pa-
Meşrutiyet Hükûmetimiz aciz mütalaalarımızı dik- dişâhî’de geçen temmuzun 10’unda açılan ve ağustos
katten uzak tutmayacağına eminiz.” nihayetinde kapatılan bu sergi takdir ve istifadeye
değer olmakla beraber acele ile tertip edildiği cihet-
VİLAYETLERDE 25. YIL SERGİLERİ DÜZENLENDİ le bazı noksanları havi olduğundan diğer sergilerde

Türk fuar tarihi açısından kıymetli bilgilerin de ve- ıslahına çalışılacağı şüphesizdir. Sergide teşhir edi-
rildiği değerlendirmede, çeşitli nedenlerle başlatılan len ziraat mahsullerinin nerede ve kimin tarafından
ulusal fuarların sürdürülemediği aktarılıyor, hatta üretildiği gösterilmediği için alelade hububat ve sair
“Memâlik-i Türk fuarcılığı için büyük hamle dönemi olan Sul- mahsulat numunelerini kavanozlar içinde teşhir-
Osmaniye’de tan II. Abdülhamid devri, küçük siyasi endişeler ve den ibaret kalmıştır. Sanayi-i Nesciye ve Hadidiye
Şubesi’ndeki eşya bilhassa takdire değer idi. Her
İttihat ve Terakki hükümetlerine yaranmak için in-
ilk sergi safsız sözcüklerle eleştiriliyordu: sene vilayetlerdeki bu gibi hususi ve mahalli sergiler
Cennetmekan “Memâlik-i Osmaniye’de ilk sergi Cennetmekan açılmasına ehemmiyet verilmekle beraber payitaht-
Sultan Sultan Abdülmecid Han devrinde açılmıştır. Dersa- ta beynelmilel umumi bir sergi açılmasına tevessül
Abdülmecid adet’te [İstanbul’da] Sultanahmet Meydanı’nda açı- etmek ziraat, ticaret ve sanayimizin şimdiki ve gele-
cekteki ilerlemesi için en büyük şarttır.”
Han devrinde lan bu sergi vaktin haline göre haylice rağbet görmüş
açılmıştır. Devr-i ise de maatteessüf bilahare Hakan-ı sabık ve esbak “1914 YA DA 1915’TE İSTANBUL’DA BEYNELMİLEL BİR
Meşrutiyet’in devirlerinde yapılan israf ve sefahat memleketin SERGİ YAPALIM”
terakkisini düşünmeye mâni olduğundan memle-
ilk sergisi ket bu gibi vasıtalardan mahrum kalmıştır. Yunan Yazıda İstanbul’da büyük bir uluslararası sergi dü-

ise Devlet-i Muharebesi’nden sonra açılan Evlâd-ı Şühedâ ve zenlemek için görüşmelerde bulunan İngilizler hak-
Osmaniye’nin ilk Ma’lûlîn-i Guzât Sergisi’nde yaladığı balık tadı ağ- kında bilgi de veriliyordu. İstanbul’da mutlaka bir
payitahtı olan zında kalan Orman ve Maden ve Ziraat eski nazı- uluslararası ölçekte bir sergi düzenlenmesinin ge-
rı Selim Melhame; menfaat elde etmek maksadıyla rekliliğine vurgu yapılan yazıda, istenilen sonuçların
Bursa şehrine Dersaadet’te beynelmilel bir ziraat ve sanayi sergisi alınabilmesi için iyi bir hazırlık dönemi geçirilmesi-
nasip olmuştur.” açılmasını saraya teklif etmiş ve hatta iradesini de nin altını çiziliyordu: