Page 58 - Sayı 56 Mart-Nisan

56 İKTİSAT TARİHİ DOÇ. DR. ŞEFİK MEMİŞ

129 Yıl Önce Hükümete Sunulan Türkiye’nin İlk Zeytin Raporu

Antalyalı Cemil Efendi’ye Ait

ZEYTİN AĞAÇLARI AŞILANIP

KÖYLÜLERE DAĞITILMALI

“Fakir toprakların zengin ağacı” kabul edilirdi zey- nımlanırdı. Bu bölgelerden elde edilen zeytin ve
tin. Çünkü insan hayatının her safhasına dokunur- zeytinyağı payitahta taşınır, denizden yapılan hızlı
du. Sözgelimi zeytin ve zeytin yağı olarak sofralarda ulaşımla ihtiyacın karşılanmasında kesinti ve gecik-
yerini alır; kadırga ve kalyonların yağlanmasında me yaşanmaması gözetilirdi. Doğu ve İç Anadolu
kullanılır, evleri ve camileri aydınlatırdı. Yine hij- hariç günümüz sınırlarımız içerisindeki her coğrafi
yenin vazgeçilmezi olan sabunun hammaddesiydi, bölgemizde zeytincilik yapılırdı. Ege, Marmara, Ka-
dayanıklı odunuyla mobilyacıların da gözdesiydi. radeniz, Güneydoğu Anadolu ve nihayet Akdeniz
bölgesinde. Akdeniz’in zeytinin ilk ortaya çıktığı
ZEYTİN İLK AKDENİZ KIYILARINDA GÖRÜLDÜ bölge olduğunu doğrularcasına Toros Dağları ile

Akdeniz coğrafyasıyla bütünleşen zeytinin ana yur- kıyı arasında kalan ve yüksekliği 800-900 metreye
Zeytinin ilk dunun Anadolu olduğu şüphe götürmez. Zeytinin geçmeyen alanda zeytincilik devam ediyor. Antak-
ortaya çıktığı tarihini çalışanlar onun ilk kez MÖ 3 binlerde ya, Mersin, Adana ve Antalya’da günümüzde daha
Akdeniz Anadolu’nun güney kıyılarında, bilhassa Çukurova çok sofralık olarak nitelenen ve soğuya dayanıklı
bölgesinde, Toros bölgesinde görüldüğünü aktarıp sonra da tüm Filis- Ayvalık cinsi fidanlar yaygınlaşırken, Gemlik cinsi
zeytinler ise hava şartlarına mukavemetsiz oluşu se-
Dağları ile kıyı tin, Ege adaları ve Yunan kıyılarına ulaştığını belir- bebiyle bu bölgelerde yetişmez.
tirler. 1492 ile başlayan keşifler döneminde, zeytin
arasında kalan yeni diyarlara doğru yolculuğa çıkar. Cebelitarık
ve yüksekliği Boğazı’ndan bir kez dışarı çıktı mı artık her kıta- CEMİL EFENDİ’NİN ZEYTİN LAYİHASI
800-900 metreyi yı yeni yurdu belirler, Ümit Burnu’ndan ABD’nin Aslında Sultan II. Abdülhamid döneminde, İstan-
geçmeyen alanda eyaletlerine ve Meksika’ya, oradan Avustralya’ya bul Ticaret Odası Mecmuası’nda 1893’te yayınlanan
zeytincilik doğru uzanır bu yolculuk. “Antalya Zeytin Ağaçları” başlıklı haberde bahsedi-
günümüzde de Osmanlı için de Batı Anadolu ve Akdeniz çevresi len zeytin layihası, Akdeniz sahil şeridinde yabani
devam ediyor her daim zeytin ve zeytinyağı bölgesi olarak ta- olarak bulunan zeytin ağaçlarının varlığına dikkat